Sürdürülebilir Atık Yönetimi Uygulamaları

Bu makalede, atıkların bir hammadde gibi kullanılarak, içerdikleri değerli bileşiklerin ayrıştırılması ve tekrar kullanıma yöneltilmesinin gerekliliği ve faydaları incelenmiştir. Amaç evsel veya endüstriyel nitelikli bitkisel veya hayvansal atıklardan geri dönüştürülebilir ürünlerin oluşturulabileceğini ispatlamaktır. Bulundukları haliyle sorun oluşturan bu maddelerin aslında bir hammadde olduğu ve ancak bu şekilde sürdürülebilir bir yaşamın olacağının nedenleri ve örnekleri birlikte incelenmiştir. Bu, zaten tükenme noktasına gelen doğal kaynaklara yönelik ek tehditleri azaltacak ve kaliteli gıdaya daha kolay erişimi sağlayacaktır. Kiraz sapı, soğan ve ceviz kabuğu, portakal, limon ve turunç kabuğu, kavun ve karpuz çekirdeği, kayısı-zerdali çekirdeği içi gibi pazar değeri olan bitkisel atıklar halihazırda gıda sanayinde değerlendirilmektedir. Meyve suyu fabrika atıkları, keçiboynuzu, kekik, elma, kayısı, vişne ve şeftali posası, salça fabrikalarından çıkan domates ve biber atıkları, şarap ve pekmez fabrikalarından çıkan atıklar, bitkisel yağ fabrikalarından çıkan atıklar, şeker pancarı fabrikalarından çıkan atıklar büyük hacimlerde olduğundan kompostlaştırılarak toprağa verilebilir veya tarımda ve hayvan yem katkı maddesi olarak tekrar kullanılabilmektedirler. Buna karşılık bazı atıkların yağı, özü ve çekirdekleri ayrıştırılarak tekrar işlenebilmektedir. Hayvansal atıklar da çeşitli işlemlere maruz bırakılarak tarımsal üretimde tekrar kullanılabilmektedirler. Tüy, yün, deri, kemik ve benzeri mezhaba atıklarının tekrar değerlendirilmesi sonucu yeni ürünlerin çıkarılmasının popülerliği gittikçe artmaktadır. Örneğin tavuk tüyleri ve koyun yünü, yüksek protein içeriğiyle çok değerli aminoasit kaynaklarıdır. Bunlardan üretilen serbest aminoasitler bitki besinlerine ve hayvan yemi rasyonlarına eklenerek, her türlü biyotik ve abiyotik (soğuk, sıcak, kuraklık, tuz) stres koşullarında canlıları güçlendirir ve verimliliği artırırlar. Kimyasal gübre üretim süreçlerinde asitlerle besin maddelerinin ayrıştırılması sonucu kalan atıktaki nadir elementlerin izole edilmesi de sürdürülebilir atık yönetimi açısından büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Sürdürülebilir üretimi teşvik etmek ve doğal kaynakları korumak için büyük miktarlarda ortaya çıkan bitkisel, hayvansal ve tarımsal endüstriyel atıkların mutlaka geri dönüştürülmesi gereklidir.