Üç Müellifin XVII. Yüzyılda Osmanlılar’da Mevlid Geleneğine Dair İzlenimleri

Osmanlılarda mevlid törenlerinden bahseden ve mevlid alaylarını takip ederek izlenimlerini kaleme alan bazı müellifler de bulunmaktadır. Biz bunlardan XVII. yüzyılda yaşamış ve eser vermiş olan üç müellifin eserlerinde mevlid ihtifalleri ve mevlid alayları hakkında verdikleri bilgileri mümkün olduğu ölçüde kendi anlatımlara ile aktarmaya çalışacağız. Bunlardan ilki Fransız yazar Antoine Galland’tır. Onun bir yabancı gözüyle mevlid alayı hakkındaki gözlemlerini paylaşacağız. İkinci olarak da yine aynı yüzyılda yaşamış olan Osmanlı teşrîfat ve teşkilat tarihi yazarı Hezarfen Hüseyin Efendi’dir. Bunun eseri de Galland’ınkinden farklı olarak, dışarıdan bir gözlemci değil, camide yapılan merâsimi anlatmış olması bakımından orijinaldir. Üçüncüsü de Osmanlı kültür tarihinde farklı bir yeri olan seyyah Evliya Çelebi’dir. Bilindiği gibi Evliya Çelebi Seyahatnâme’sinde gezip gördüğü yerlerde kendisinin dikkatini çeken olayları kaydetmiştir. İşte bunlar arasında Osmanlı coğrafyasında düzenlenen, özellikle Mısır’da tertip olunan mevlid merâsimleri hakkında verdiği bilgiler dikkat çekicidir.