Endokrin Bozucular ve Sağlık

Pestisitler: İstenmeyen Etkiler, Pestisit Maruziyetinin Nörolojik, Üreme ve Gelişim Sistemine Olası Etkileri

Pestisitler, özellikle haşereleri öldürerek kontrol altına almak üzere uygulanan çevresel kirleticilerdir. Pestisit uygulamalarının tarımsal kayıpların ve vektör kaynaklı hastalıkların önlenmesinde çok önemli işlevleri olmasına rağmen insan dahil hedef dışı organizmalarda olası toksik etkilerine ilişkin önemli endişeler bulunmaktadır. Pestisitlerin tarımda yaygın kullanımları insanların uzun süre çeşitli yollarla pestisit kalıntılarına maruz kalmasına neden olmaktadır. Son 50 yıldır dünya genelinde pestisit kullanımı artış göstermesine bağlı olarak insanlarda pestisitle ilişkili akut ve uzun süreli sağlık etkilerinin görüldüğü bildirilmektedir. Düşük dozda uzun süreli pestisit maruziyetinin, nörodejeneratif hastalık görülme riskini (özellikle de Parkinson ve Alzheimer hastalığı sıklığını) artırdığı ve sinirsel gelişimi etkilediği iddia edilmektedir. Pestisitlere maruziyetin, hayvanlarda ve insanlarda nörodavranışsal performanstaki bozukluklar ve sinir fonksiyonlarındaki farklılıkların yanı sıra endokrin sistemini etkileyerek üreme ve gelişimsel bozukluklarına neden olduğu da bildirilmektedir. Özellikle yağda çözünürlüğü fazla ve parçalanma hızı düşük pestisitlerin dişi ve erkek hayvanların üreme parametre ve fonksiyonlarını değiştirebildiğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Ancak pestisit maruziyeti ile nörolojik ve endokrin bozukluklar arasındaki ilişki olasılığını ve gücünü gösteren daha detaylı ve sistematik çalışmalara gerek vardır.

Nurşen Başaran
DOI: 10.53478/TUBA.978-625-8352-04-7.ch04