eş-Şukûk alâ Batlamyus

İslam âleminde ilim ve sanata dair en yoğun ve orijinal eserlerin ortaya konduğu Hicri 3. asırda İbnü’l-Heysem (ö.1040) geometri, fizik, astronomi özellikle de optik alanında eserler kaleme almıştır.  İbnü’l-Heysem’in bilimsel kişiliğinin ve metodunun günümüz okurlarına ulaştırılmasını hedefleyen eş-Şukûk alâ Batlamyus adlı eserinin hem o dönemle ilgili bilgilere yer vermesi hem de İbnü’l-Heysem’in çalışmalarına ışık tutması bakımından Türkçe literatüre kazandırılması önemli bir katkıdır. Bu kitapta İbnü’l-Heysem, astronomide otorite sayılan Batlamyus’un gezegen modellerini eleştirerek, düzenlemeler ve kuramlar üzerinde yeniden düşünülmesinde öncülük yapar. Doç. Dr. Fatma Zehra Pattabanoğlu, Dr. Öğr. Üyesi Ahmed Nureddin Kattan ve Zehra Akkuş tarafından hazırlanan İbnü’l-Heysem’in eş-Şukûk alâ Batlamyus adlı eserinin inceleme, tahkikli metin ve çeviri çalışmasını içeren bu kitap, günümüz okurlarına kadim mirasımızın bilimsel örneklerinden birini sunmaktadır. İslâm astronomi tarihinde sistemli olarak İbnü’l-Heysem ile başlayan eleştiri yani “şukûk geleneği” sayesinde Nasîrüddin et-Tûsî, Urdî, İbnü’ş Şâtır ve onların halefleri Batlamyus’taki çelişkilerden kaçınarak, evrenin düzenlenmesinde yeniden inşa çalışmalarına yön vermişlerdir. İşte bu düzeltmeler, teknikler ve alternatif modeller yeni astronominin (Kopernik astronomisi) temellerini oluşturmuştur.