Millî Mücadele Döneminde İstanbul Mitingleri (Mütareke ve İşgal Döneminde Kamuoyu Oluşturma Çabaları)

30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasının hemen ardından İstanbul önlerine gönderilen İtilaf devletleri donanması başkenti denizden abluka altına almıştır. İstanbul bundan sonraki dönemde sıkıntılı bir sürecin içine sürüklenmiştir. İtilaf devletleri'nin Mütareke hükümlerine dayanarak başlattıkları işgaller zamanla genişledi. Hele, 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'in işgali hadisesi toplumsal hafızada derin yaralar açmıştır. İzmir'in işgaliyle Batı Anadolu'da Yunanlıların savunmasız, masum halka yönelik başlattıkları mezalim büyük infiale yol açmıştır. Bunun üzerine pasif direniş tedbirleri kapsamında değerlendirilecek olan mitinglerle kamuoyu ayağa kaldırılmaya çalışılmıştır. İstanbul'da öncelikle Darülfünun mensubu öğretim üyelerinin öncülüğünde kurulan protesto örgütlenmesi, 17 Mayıs 1919 tarihinde ilk tepkisini gösterdiği gibi bu başkaldırının kısa sürede bütün başkente yayılmasını sağlamıştır. Bu haksız işgallere karşı mülki makamların, özellikle de Harbiye Nezareti ve Erkan-ı Harbiye Riyaseti'nin kamuoyunun yanında yer aldığını gösteren tutumu halkın daha güçlü sesini duyurmasına zemin hazırlamıştır. Dönemin önde gelen öğretim üyelerinden Besim Ömer Paşa'dan, Filozof Rıza Tevfik Bey'e, Edebiyatçılardan Halide Edip Hanımdan, Üsküdarlı Tal'at Bey'e, Münevver Saime Hanımdan, Mehmet Emin Bey'e varınca pek çok aydın İzmir'in ve diğer vatan sathının işgaline tepkilerde bulunmuştur. 17 Mayıs 1919 tarihinde İstanbul Darülfünun'unda başlayan tepkiler, 19 Mayıs 1919 tarihinde Fatih Mitingi, 20 Mayıs 1919'da Üsküdar Mitingi, 22 Mayıs 1919'da Kadıköy mitingi, 23 Mayıs 1919'da Birinci Sultan Ahmet Mitingi, 30 Mayıs 1919 tarihinde İkinci Sultan Ahmet mitingi, 10 Ekim 1919 Cuma günü Üçüncü Sultanahmet Mitingi Cami içinde ve 13 Ocak 1920 Salı günü Dördüncü Sultanahmet mitingi meydanda yapılan son miting olarak tarihe geçmiştir. İstanbul'da tertip edilen bu yedi büyük mitingde, kamuoyu miting alanlarına davet edilerek, ateşkes hükümlerine aykırı olarak vatanları istila edilen Türklerin, kitlesel tepki için hemen harekete geçmeleri ve işgallerin haksız olduğunu tüm cihana gür bir seda ile duyurmaları istenmiştir. Bu makalede, Mütareke ve İşgal İstanbul'unda yaşanan sıkıntılara rağmen, İtilaf devletleri ve onların maşası olan Yunanların İzmir'e yönelik haksız işgal hadisesine karşı başlatılan sivil direniş hareketiyle kamuoyu oluşturma yani pasif direniş faaliyetleri kapsamında İstanbul mitinglerinin etkisi üzerinde durulacak; dönemin aydınlarının kadim Türk tarihinden, kültüründen örnekler vererek halkı birlik ve beraberlik ruhu etrafından kenetlemeye yönelik gayretleri değerlendirilecektir.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.