Başkan Şeker 'Moğolistan’daki Tarihi Şehir Kalıntıları ve Togu Balık Çalıştayı'na Katıldı
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker TÜBA, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü iş birliğinde Moğolistan’ın Tuul Vadisi’nde yürütülen kazı çalışmalarında elde edilen sonuçların paylaşılması için planlanan “Moğolistan’daki Tarihi Şehir Kalıntıları ve Togu Balık Çalıştayı”na katıldı.
Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında da adı geçen Dokuz Oğuzlara ait Togu Balık kenti olduğu düşünülen, Moğolistan’ın Tuul Vadisi’ndeki yerleşim yeri kalıntılarında gerçekleştirilen ortak kazı çalışmalarında 30 kişilik ekip görev aldı. Eski Türklerin inanç, ölü kültü, şehircilik gibi konularda geliştirdikleri yaşam şekilleriyle ilgili detaylı bilgilere ulaşılması hedefiyle yürütülen çalışamalar Tuul Nehri’nin iki yakasındaki şehir kalıntıları ve buraları çevreleyen Mayhan, Tömst ve Agit dağlarını kapsayan 100 kilometrekarelik alanda gerçekleştirildi. Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen, bugüne kadar yeri tespit edilemeyen Togu Balık gün yüzüne çıkarıldı. İKÇÜ’lü ve Moğol araştırmacıların çalışmalarıyla keşfedilen, Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen, fakat bugüne kadar yeri tespit edilemeyen Togu Balık şehri başta olmak üzere; Van, Aladağ’daki Anadolu’da ilk Moğol şehir kalıntılarının bilim insanları tarafından tartışıldığı çalıştayın açılışı üst düzey protokolün katılımıyla yapıldı.
Çalıştay’ın açılışını TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker yaptı hemen ardından Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ise “Türk Tarihinde Togu Balık” konferansı verdi. Toplam dört oturumda; 2024 Yılında Togu Balık Civarında Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmalarının Ön Sonuçları, Hermendenj Şehir Kalıntısı Aslında Togu Balık Mı?, Jeoarkeolojik İlk Değerlendirmeler, Herlen Nehri Kıyısındaki Hun Şehirleri: Gua Dov Yerleşimi Üzerine, Tarihî Kaynaklar Işığında Moğolistan’da Yerleşik Hayat, Moğolistan’daki Kitan Yerleşimleri ve Togu Balık gibi pek çok başlık masaya yatırıldı.
Ortak alfabe ile Türkiye yüzyılı önemli bir mesafe alacak.
Moğolistan’ın Türkiye’ye gösterdiği yakın ilgi ve sevgiden aldıkları sinerji ile akademi olarak özveriyle çalıştıklarını vurgulayan TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, İKÇÜ ve Moğolistan Akademisi ile ortaklaşa yürütülen çalışmalara katkı sunmaktan duydukları memnuniyeti paylaştı. Başkan Şeker “Moğol tarafındaki sevginin bize yansıması çok önemli. Moğolistan Bilimsel Akademisi üzerinden dostlarımızla birlikte ortak hareket etmek, atayurtlarımızı desteklemek, ortak kültür paydalarımızı keşfetmek ve gençlere bu bağı hatırlatmak bizlerin üstlendiği ulvi bir görevdir. Türk tarihine ışık tutan tüm arkeolojik kazılara Kültür ve Turizm Bakanlığımızın verdikleri desteğin de altını çizmek gerekir. Günümüzde hala kullanılan, iki ülke arasında 2 bine yakın ortak kelime birliği var. Türk Dil Kurumu’muzun da bu sürece yaptığı önemli katkıları var. Ayrıca Türk Devletleriyle ortak alfabeye geçilmesi yönünde atılan adımların ilişkilerimize değerli katkılar sunacağını, ortak alfabe ile Türkiye yüzyılının önemli bir mesafe alacağını belirtmek isterim. Özellikle tarihi bağlarımızın olduğu kardeş ülkelerle ilişkilerimizin güçlenmesi, Türkiye’nin dünyadaki gücüne destek olması açısından önemli bir kuvvet olacaktır.” şeklinde konuştu.
İKÇÜ Rektörü Prof. Dr. Saffet Köse, Programda; Tuul Vadisi'nde yürütülen kazılarda, Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarında adı geçen Dokuz Oğuzlara ait Togu Balık kentine dair kalıntılar, araştırmalarında elde edilen bulgular üzerinde duruldu. Akademisyenler kazılarda elde edilen bulgular ve Moğolistan'daki tarihi şehirler hakkında bilimsel sunumlar gerçekleştirdi.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, Moğolistan'daki kazılar ve araştırmaların heyecan verici sonuçlar doğurduğunu belirtti. Ayrıca, Bilge Tonyukuk yazıtlarının bulunduğu alanda inşa edilen müzenin yangın geçirdiğini ve gelecek yıl hizmete açılacağını duyurdu.
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, İKÇÜ’nün Moğolistan'daki çalışmalardaki rolüne dikkat çekti. Şeker, Türkiye ile Moğolistan arasında güçlü bir kültürel bağ bulunduğunu vurguladı. Moğolistan ile Türkiye arasında "üçüncül komşuluk" denilen sınırları tanımayan komşuluk ilişkisi olduğunu aktaran Şeker, "Herkesin ata yurdunu, kültürümüzün izlerini görmelerini isterim. Aramızda yaklaşık 2 bine yakın kelime birliği var. Bu kelimelerin tarihsel bağı kadar günümüz Türkiye'sinde de yaşatılıyor olmasının da öneminin altını çizmekte fayda var." dedi.
Moğolistan Devlet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ochırhuyag Bayanjargal da İKÇÜ ile 2019 yılında protokol imzaladıklarını anımsatarak, 5 yıllık sürede önemli çalışmalar yaptıklarını ifade etti. İKÇÜ Rektörü Prof. Dr. Saffet Köse ise Türk tarihinin en eski yazıtlarının bulunduğu Orhun bölgesinde yaptıkları çalışmalarla dünya mirasına önemli eserleri kazandırdıklarını, yapılan çalışmaların Türk-Moğol ilişkilerinin geleceğine de ışık tuttuğunu dile getirdi.
