TÜBA-TİBKM Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Atilla Bir Vefat Etti
TÜBA Türk-İslam Bilim Kültür Mirası Projesi Yayın Yürütme Kurulu Üyesi ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (FSMVÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atilla Bir vefat etti.
FSMVÜ Bilim Tarihi Bölümü’nde İslâm Teknoloji Tarihi dersleri veren Prof. Bir için 10 Ekim günü İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Süleyman Demirel Kültür Merkezinde tören düzenlendi. TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker yaptığı konuşmada Prof. Bir'in saygıdeğer kişiliğinin ve bilime değerli katkısının yıllar boyunca hem öğrencilerine hem de akademik çalışmalara rehber olduğunu ifade etti, bilim insanı yetiştirme ve eser bırakma konusunda teşvik edici rolünü vurguladı. "Bilim tarihi alanında yetişmiş çok az akademisyenimiz var. Yeri kolay doldurulamayacak bir hocamızdır. Kendisini TÜBA'ya yaptığı katkıların yanı sıra beyefendi kişiliğiyle ve bilimsel kanıtlarla bir temele dayanarak yaptığı konuşmalarıyla, nüktedan kişiliğiyle anımsıyorum.” dedi.
TÜBA Üyesi Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, Prof. Bir'in bilim tarihçiliğinin gelişimindeki rolüne vurgu yaptı ve “Atilla Bir’i çok üstün vasıflı bir insan olarak tanıdım. Sessiz, mütevazı, sakin fakat vazife şuuru yüksek birisiydi. Bugün Türkiye’de özellikle İstanbul'daki ilk nesil bilim tarihçilerinin yetişmesinde büyük emeği vardı.” dedi. Prof. Dr. Atilla Bir’in son doktora öğrencilerinden Zeynep Bahadır ise bilimsel çalışmalarında gösterdiği titizlikten, öğrencilerine karşı takındığı olumlu tutumdan söz etti ve onun öğrencileri olarak mirasını en iyi şekilde yaşatacaklarını belirtti. Törene Prof. Bir'in yakınları, dostları, akrabaları ve çalışma arkadaşlarının yanı sıra çok sayıda bilim insanı, araştırmacı ve öğrenci katıldı.
Törenin ardından merhumun cenazesi Levent Afet Yolal Camii’nde kılınan cenaze namazı sonrası Ayazağa Mezarlığı’na defnedildi. Prof. Bir’e Allah'tan rahmet, ailesine ve akademi camiasına başsağlığı dileriz.
Prof. Dr. Atilla Bir kimdir?
1941 yılında İzmir’de doğdu. Orta öğrenimini İzmir ve İstanbul’da tamamlayarak 1959 yılında Saint Joseph Lisesi’nden mezun oldu. 1960 yılında Almanya-Karlsruhe Yüksek Teknik Okulu’nun (TH-Karlsruhe) Elektrik Fakültesi’nde öğrenime başladı, 1966 yılında Elektrik Yüksek Mühendisi olarak Zayıf Akım Dalı’ndan mezun oldu. Siemens-Karlsruhe Araştırma Laboratuvarı’nda bir yıl kontrol mühendisi olarak çalıştı ve elektronik kontrol sistemlerinin geliştirilmesinde katkıda bulundu. 1968–1969 yıllarında yedek subaylığı sırasında Ağrı İnşaat Emlak Dairesi’nde kontrol mühendisi olarak görev aldı. 1970 yılında İTÜ Elektrik Fakültesi, Elektriğin Endüstriye Tatbikatı Kürsüsüne asistan olarak girdi. 1975 yılında “Belirgin ve Olasıl Kontrol Sistemlerinde Öngörü” konulu doktorasını verdi. 1980 yılında “Optimal Kontrol Problemlerinin Geometrik Yorumu” isimli teziyle doçent unvanını ve 1989 yılında profesör unvanını aldı. İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi, Elektrik Mühendisliği Bölümü, Kontrol ve Kumanda Sistemleri Anabilim Dalı’nda 38 yıl öğretim üyesi olarak görev yaptıktan sonra 2008 yılı başında yaş haddinden emekli oldur. Bu süre içinde fakültenin lisans ve lisansüstü eğitiminde otomatik kontrol, dijital kontrol, stokastik kontrol, dayanıklı kontrol ve biyolojik sistemlerin modellenmesi ve kontrolü konularında dersler verdi ve 6 adet doktora yönetti. Ayrıca İstanbul Üniversitesi, Bilim Tarihi Bölümü’nde ve İTÜ’nün İnsan ve Toplum Bilimleri programında ‘teknoloji tarihi’ ve ‘bilim aletleri tarihi’ konularında dersler verdi.
Prof. Dr. Kazım Çeçen tarafından İTÜ bünyesinde kurulan Türk-İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Enstitüsü’nde 1975 tarihinden itibaren görev aldı. Bu enstitünün 1981ve 1986 yıllarında düzenlediği I. ve II. Uluslararası Türk-İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongrelerinin bilim kurullarında bulundu. İlk kongreye sunduğu Benu Musa’nın ‘Kitab al Hiyal’ adlı eseri ve ikinci kongreye sunduğu Türk kadran usturlabının prensibi ve kullanımı isimli bildiriler onun bilim tarihi konusunda çalışmalar yapmasına vesile oldu. Dokuzuncu yüzyılda mekanik düzenler konusunda yazılmış bulunan kitabın modern sistem mühendisliği yönünden bir incelenmesi olan, 1990 tarihinde İngilizce yazdığı ‘Kitab al-Hiyal’ of Banu Musa Bin Shakir isimli kitap IRCICA tarafından yayımlandı. Takip eden yıllarda, İslam döneminde yapılan çalışmaları ve özellikle kendi çalışma konusu kontrol ve sistem mühendisliği tarihi konularında, genç mühendislerin ilgisini çeken pek çok konuyla ilişkili olarak çeşitli popüler dergilerde yazılar yazdı. Ayrıca Y. Müh. Mahmut Kayral, Y. Müh. Şinasi Acar ve özellikle bilim tarihçisi Prof. Dr. Mustafa Kaçar’la birlikte bilimsel dergide yazılar yazdı ve konferanslar verdi.
TÜBA’nın Türk-İslam Bilim Kültür Mirası Projesi kapsamında Et-Turuku’s-Seniyye fi’l-Âlâti’r-Ruhâniye adlı eseri yayımlanan aynı zamanda projenin Yayın Yürütme Kurulu Üyesi olan Prof. Bir, klasik dönem İslâm bilim ve teknoloji eserlerinin çağdaş yorumu ile birlikte günümüz bilim hayatına ve gelecek kuşaklara kazandırılmasındaki katkıları nedeniyle TÜBA Fuat Sezgin Hizmet Özel Ödülü’ne layık görüldü.
