TÜBA Asosiye Üyesi Prof. Dr. K. Arzum Erdem Gürsan ve Ekibine Birincilik Ödülü
TÜBA Asosiye Üyesi ve Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. K. Arzum Erdem Gürsan ve ekibi 21-22 Nisan 2015 tarihinde İzmir’de gerçekleştirilen "III. Gıda Ar-Ge Proje Pazarı”nda 450 başvuru arasından seçilen 179 proje içinde birincilik ödülüne layık görüldü.
Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) desteğiyle, Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) koordinatörlüğünde düzenlenen "III. Gıda Ar-Ge Proje Pazarı”na "Gıdalarda Glütenin Elektrokimyasal Tayinine Yönelik Kullan-At Sensör Teknolojisi" başlıklı projeyle başvuran Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Analitik Kimya Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arzum Erdem Gürsan ve öğrencileri Ece Ekşin ile Gülşah Çongur, 15 bin TL tutarındaki birincilik ödülünün sahibi oldular. İkincilik ödülünü ise Necmettin Erbakan Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Mustafa Kürşat Demir’in ‘Isıl Olmayan Teknolojiler İle Buğday Rüşeymi Stabilizasyonu’ projesi alırken üçüncülük ödülü ‘Erimeyen Lokum Dondurması’ projesi ile Gaziantep Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Aykut Önder Barazi ve Bengisu Erşan’ın oldu. Yarışmada ayrıca seçilen üç projeye de 1500 TL mansiyon ödülü verildi, İzmir’den iki lise öğrencisi ise yarışmanın en genç katılımcıları olarak yaratıcı fikirleri ile özel ödüller elde ettiler.
Glütensiz gıda tüketmek zorunda olan Çölyak hastaları için büyük önem taşıyan ve yiyeceklerde glüten ölçümü yapan ‘Kullan-At Sensör’ projesinin koordinatörü Prof. Dr. K. Arzum Erdem Gürsan projelerinin içeriği ve birincilik ödülü hakkında şöyle konuştu:
“Gıdalardan glüten'in hızlı tayini ve olası kontaminasyonlarının tespiti çok önemli ve günümüzde uzun süren, pahalı ve zahmetli prosedürlerle kombine yöntemlerle (spektroskopi, kromatografi ve ELISA) glüten analizi yapılıyor. Projemizde grafit tabanlı "kullan-at" sensör teknolojisi ile, glütene ait yükseltgenme sinyali ölçülmüş ve bu sinyalin ortamdaki glüten miktarına bağlı olarak arttığı saptandı. Tek kullanımlık sensörlerle un örneklerinde glüten tayini hızlı ve duyarlı bir şekilde gerçekleştirilmiş, geliştirilen analiz yönteminin maya ve sirke gibi farklı gıda ürünlerinde glüten tayinine uygulanabilirliği de gösterildi.
Projemizde kullandığımız sensör, hepimizin bildiği kalem ucundan, yani grafit çubuktan oluşuyor. 2000-2001 yılları arasında doktora sonrası araştırmalarımı yapmak üzere, New Mexico State Üniversitesi'nden (NMSU, A.B.D) Prof. Dr. Joseph Wang'ın Senso-chip Laboratuvarı'nda araştırmalarda yer aldım ve Prof. Dr. Wang'ın 2000 yılında literatüre kazandırdığı kalem ucu grafit tabanlı sensörün uygulamalarına odaklandım. Literatüre baktığımızda, kalem ucu grafit tabanlı sensörlerin ucuz ve kullanım kolaylığının olması, analizlerde yüksek duyarlılıkta ve tekrarlanabilir sonuçları vermesi sayesinde, sadece gıda alanında değil, sağlık, savunma ve çevre analizlerine yönelik "kullan-at" sensör teknolojisine temel oluşturduğunu görmekteyiz. Sonuç olarak, projemizde az miktarda gıda örneğinde glüten'in hızlı ve duyarlı analizini sağlayan kalem ucu grafit tabanlı kullan-at tipi elektrokimyasal sensör teknolojisi geliştirildi; bu kapsamda, çalışmamız literatürde bir ilk olma özelliğini taşımaktadır (Food Chemistry, 184 (2015) 183–187).
Projemizde geliştirdiğimiz "Glüten analizine yönelik geliştirilen kullan-at sensör teknolojisi"nin glüten içermeyen gıdaların üretimi ve denetiminde glütenin analizine olanak sağlayabilecek.Ticarileşme potansiyeli yüksek olan kullan-at sensör, test kiti olarak küçültülüp elde taşınabilir cihazla kombine edildikten sonra, üretim öncesi/sonrası üründe ve sahada ürün analizine yönelik ilgili alanlara glüten analizine uygulanabilecek.”
Prof. Dr. Kadriye Arzum Erdem Gürsan kimdir?
Prof. Dr. K. Arzum Erdem Gürsan, 1993 yılında Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden üçüncülükle mezun oldu, yüksek lisans ve doktorasını aynı fakültenin Analitik Kimya Ana Bilim dalında tamamladı. 2001 yılından bu yana kadar farklı özellikteki (nano) malzemelere dayalı elektrokimyasal (biyo) sensör teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası projeleri başarıyla sürdürüyor. Prof. Dr. Erdem Gürsan, 1999 yılında TÜBİTAK- Münir Birsel Vakfı doktora bursu kazanarak, Çek Bilimler Akademisine bağlı Biyofizik Enstütüsü’nde Prof. Dr. Emil Palecek'in ekibinde araştırma çalışmalarına katıldı. 2000-2001 yılları arasında doktora sonrası araştırmalarda bulunmak üzere, TÜBİTAK-NATO B1 bursu kazanarak gittiği New Mexico State Üniversitesi’nde (NMSU) Prof. Dr. Joseph Wang’ın Senso-chip Laboratuvarı’nda “elektrokimyasal DNA biyosensörlerinin yeni uygulamalarına yönelik araştırmalar”a katılmıştır. Daha sonraki yıllarda İspanya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Portekiz, İtalya ve Kuzey İrlanda-İngiltere’deki çeşitli üniversite ve araştırma merkezlerinde konusu ile ilgili araştırmaları ve projeleri başlatmak üzere davet almış ve planlanan çalışmaları başarıyla tamamladı.
Prof. Dr. Erdem Gürsan'ın 2002-2014 yılları arasında yürütücüsü olarak tamamladığı 4 adet TÜBİTAK projesi, ve halen yürütmekte olduğu 2 adet TÜBİTAK projesinin yanında ayrıca yürütücüsü olarak tamamladığı 2 adet uluslararası iş birliğine dayalı projesi (Royal Society-International Joint Project (UK) ve ASCR-TÜBİTAK Projesi) bulunuyor. Prof. Erdem Gürsan’ın Uluslararası Science Citation Index’ce taranan hakemli dergilerde 108 bilimsel yayını, 7 kitap bölümü ve editörlüğünü yaptığı 1 kitabı mevcut (Atıf sayısı 2669, h-indeks=32). Tamamlanmış olan 3 doktora ve 8 yüksek lisans tez danışmanlığı ile birlikte, halen devam etmekte olan 4 doktora ve 4 yüksek lisans tez danışmanlığı bulunuyor.
Prof. Dr. K. Arzum Erdem Gürsan'ın başlıca araştırma alanları, özellikle nanomalzemeler (manyetik partiküller, grafen, karbon nanotüpler, dendrimerler, metal ve metal oksit nanopartiküller, nanoçubuklar, nanokablolar vb.), iletken polimerler ve biyopolimerlere dayalı elektrokimyasal (biyo) sensör teknolojilerinin geliştirilmesi ve uygulamalarına yöneliktir. Geliştirdikleri yeni nesil biyosensörlerle ilaç, protein, toksin tayini, ilaç-DNA etkileşmesi, aptamer-protein etkileşmesi analizlerini araştırmakta; bunların yanı sıra nükleik asit (DNA, microRNA vb.) analizleri kapsamında bulaşıcı ve kalıtımsal hastalıklara dayalı dizi seçimli nükleik asit hibridizasyonu gibi çeşitli biyomoleküler algılamasına yönelik çalışmaları sürdürmektedir. Ayrıca, çeşitli toksin ve çevresel kirletici ajanların elektrokimyasal analizine yönelik sensör geliştirilmesine yönelik çalışmaları da mevcuttur.