‘TÜBA-1. Kök Hücre Üretiminde Yeni Teknikler Kursu’ Gerçekleştirildi
5. Ulusal Lenfoma-Myeloma Kongresi dahilinde hazırlanan ‘TÜBA-1. Kök Hücre Üretiminde Yeni Teknikler Kursu’, 25-26 Nisan tarihlerinde Antalya’da gerçekleştirildi.
TÜBA-Kök Hücre Kursu’yla; kök hücre nakli yapan veya yapmak isteyen merkezlerin hücre işleme, ayıklama, dondurma konusunda ulusal standartların geliştirilmesi, merkezlerin bu standartlar açısından aynı seviyeye getirilmesi, bu konuda ilgili personelin eğitilmesi ve deneyimlerinin geliştirilmesini amaçlayan TÜBA, Kurs’a katılmak üzere yapılan başvurular arasından Türkiye'den 15 bilim insanına destek sağlarken, Türk Cumhuriyetleri ve bölge ülkelerinden ise 25 bilim insanı da TÜBA ve TİKA desteğiyle katıldı.
Kök Hücre Çalışma Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. Bülent Zülfikar kongre açılışında yaptığı konuşmaya, yurt dışı programı nedeniyle kongrede bulunamayan TÜBA Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar’ın mesajını okuyarak başladı ve ardından TÜBA-Kök Hücre Çalışma Grubu tarafından Erciyes Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Ulusal Kök Hücre Politikaları Çalıştayı’nın ardından hazırlanan raporun önümüzdeki günlerde ilgili kurumlar ve kamuoyuna sunulacağı haberini verdi. Prof. Zülfikar sözlerini, etkinliğin düzenlenmesindeki katkı ve işbirlikleri için TÜBA-Kök Hücre Çalışma Grubu, Lenfoma-Myolema Derneği ve TİKA'ya teşekkürlerini ileterek sonlandırdı.
Prof. Dr. Ercüment Ovalı: “TÜBA-Kök Hücre Kursları Devam Edecek”
‘TÜBA-1. Kök Hücre Üretiminde Yeni Teknikler Kursu’nun düzenlenmesi ve yürütülmesinde etkin rol alan TÜBA-Kök Hücre Çalışma Grubu üyelerinden Prof. Dr. Ercüment Ovalı da kursla ilgili sorularımızı cevapladı.
‘TÜBA-1. Kök Hücre Üretiminde Yeni Teknikler Kursu’ neyi hedefliyor?
Açıkçası komplike konuları, devam eden kurslarda işleyebileceğimizi planlayarak ve ilk adım olduğunu düşündüğümüz için konuyu en başından ele almak istedim. Türkiye’de her yıl 3.000’e yakın nakil yapılmasına rağmen, ülkemizdeki merkezlerin çok büyük bir çoğunluğu uluslararası standartta değil. İşte bu yüzden Kurs’un ilk gününün esas amacı; kemik iliği nakli amaçlı kök hücrenin, nasıl toplanacağı, işleneceği, saklanacağı ve kalitesinin nasıl kontrol edileceği konusunda insanlara standartları göstermek, tanıtmak ve öğretmekti. Bir kök hücrenin nasıl ayrıştırılacağı, saflaştırılacağı, dondurulacağı, saklanacağı ve bu konuda hangi testlerin yapılması gerektiği üzerine hiç kimsenin elinde neyi nasıl yapacağına dair bir rehber yok, herkes kendi bildiği özel standart ile çalışıyor.
İkinci günün amacı ise; transplantta, önümüzdeki 10 yıl içinde neler olabileceğine dair bir öngörü sunmak ve bu öngörünün ilk iki ürününü onlara tanıtmaktı. Kursa katılımın sınırlı olması, herkesin derse birebir dahil olmasını sağladı. Devamını getirmeliyiz, aksi halde yarım kalacağını düşünüyorum. Katılımcılar öğrendiklerini kendi çalışma alanlarında uygulamak isteyecekler; bu noktada sorun çıkabilir çünkü katılmayanlar katılanların sahip olduğu bilgiye sahip olmayacak. Bu problemi ortadan kaldırmak için çok hızlı bir şekilde kursun rehberini yayınlayacağız. Böylece, TÜBA’nın yayını olan olarak hazırlayacağımız rehber, ortak bir kaynak olarak kullanılacak ve işleyişler arasında fark olmayacak.
Katılımcı profilini hangi alanlardan isimler oluşturdu?
Türkiye, Türk Cumhuriyetleri ve bölge ülkelerden olan biyolog, kimyager, histoloji embriyoloji ya da tüp bebek alanından doktorlar, biyoteknoloji enstitülerinden gelenler ve bir de kemik iliği transplant merkezinde zaten bu işi yapan isimler vardı.
Kurs’un devamını nasıl gerçekleştirmeyi planlıyorsunuz?
Bir sonraki kursumuz iki ayrı kısımdan oluşacak; biri, tıpkı burada gerçekleştirdiğimiz kurs ile benzer nitelikte; standardı belirleyecek, diğeri ise; profesyoneller için hazırlanacak. Türkiye’de şu ana kadar yapılamayan ürün manipülasyonlarının rutine girebilmesi için özel kurslar düzenleyeceğiz. Örneğin yurt dışında uzun yıllardır virüslere karşı hücre üretiliyor fakat biz yapamıyoruz. Domuz gribi, kuş gribi yüzünden insanlar çok panik oldu çünkü hazırlanmış bir ilaç yok bununla ilgili. Bunlara karşı hazırlanmış bir bağışıklık sistemi bir devrim yaratabilir. Türkiye bu teknolojiye sahip olmasına rağmen biyolojik sistemleri kullanarak kendi ilacını üretme kapasitesinde değildi. Şimdi artık bu kapasitede ve bunu duyuracağız.
Bu yüzden bu tür eğitimleri her yıl tekrarlamalıyız. Bundan sonraki kurs yine TÜBA’nın önderliğinde gerçekleşecek; bu alanda profesyonel olan bazı dernekleri de davet edeceğiz çünkü kursun faydasını artırmak için daha iyi koşullarda fiziksel alana ihtiyacımız var. Planımız; Bakanlık, dernekler ve kurumlar vasıtasıyla bu işi üreten özel merkezlerde kursu gerçekleştirmek.
Katılımcılar kursa katıldıklarına dair bir sertifikaya sahip olabilecekler mi?
Katılımın gerçekleştiğine dair ve eğitim esnasında verilen derslerin yer aldığı toplamda iki çeşit sertifika vereceğiz. İkinci sertifika ne öğrenildiğinin, hangi konuda tartışıldığının ve fikir yürütüldüğünün kanıtı olacak. Örneğin bu kursa katılanlar, Türkiye’de kemik iliği nakillerinde kriyoprezervasyon eğitimi alan tek grup ve dolayısıyla ders ismi yazılması çok önemli.
Ayrıca, Kök Hücre Kursuna katılan bazı bilim insanları da görüşlerini ifade ettiler:
Valeh Hüseyinov/Hematolog/Azerbaycan
Biz biyolog, onkolog ve hemotologlardan oluşan 10 kişilik bir grup olarak Azerbaycan’dan katıldık. haploidentik nakillerde kullanılan hücre depresyonları gibi birçok yenilikle tanıştık, TÜBA’nın kök hücre kursu özellikle biyolog arkadaşlarımız ve elbette hepimiz için oldukça faydalı oldu.
Rada Grubovic/Hematolog/Makedonya
Bilmediğim noktaları da hem teorik hem de pratik olarak burada öğrenme fırsatı yakaladım, özellikle alfa beta hücreleri sunumu benim için çok faydalıydı, T hücreleriyle ilgili araştırmalarımda gördüklerimi kullanabileceğimi düşünüyorum.
Ziba Mokhberi Oskouei/Doktora Öğrencisi
Seçildiğim ve kursa katılabildiğim için çok mutluyum, benim için çok faydalı oldu. Kurstaki herkesle birebir ilgilenildi, özellikle flow sitometri’de pratik yapma şansım oldu. Özellikle uygulama benim için çok önemliydi teorik kısım zaten kitaplardan öğrenilebiliyoruz. Kursta herkes pratiğe katılabildi, birebir hepimiz deneyimlemiş olduk.
Pelin Küçük/KTÜ Tıbbi Biyoloji Ana Bilim Dalı Doktora Öğrencisi
Kurs benim için çok faydalı oldu çünkü buradaki CFU analizi ya da flow stometri gibi sunumlar laboratuvardaki çalışmalarıma paralel bir eğitim olmasını sağladı. Bu açıdan benim için çok verimli oldu.
Merve Alpay/Ankara Üniversitesi Biyokimya Ana Bilim Dalı Araştırma Görevlisi
Kök hücrenin ne olduğunu yani teoriğini okuyarak öğreniyoruz fakat klinikte ne şekilde uygulandığına, örneğin transplantasyon yapılmadan dokuya ya da hastaya verilmeden önce nasıl testler yapıldığına, kök hücrenin kök hücre olarak dokuda gelişiminin nasıl izlenebildiğine dair bu kursta deneyim edindim. Bunların kurs dahilinde gösterilebildiğini gördüm. Klinikte nasıl kullanıldığını kafamda canlandırabildiğim için çok mutluyum. Öğrendiklerimin bundan sonraki çalışmalarımda çok etkili olacağından eminim.
Gülşah Kürkçü/İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Doktora Öğrencisi
TÜBA’nın bütün faaliyetlerini yakından takip ediyorum ve hemen hepsine katılmaya çalışıyorum. Özellikle bu tür detaylı kurslar yüksek maliyetli olduğu için öğrencilerin bu maliyeti karşılaması imkansıza yakın oluyor, bütün bu masrafları karşıladığı için TÜBA’ya ayrıca çok teşekkür etmek istiyorum.
Liljana Simjanoska/Embriyolojist/Makedonya
Bir bilim insanı olarak kök hücrelerle yakından ilgiliyim fakat henüz yeterince bilgiye sahip değildim, Kurs benim için bu anlamda çok öğretici oldu. Hücre kültürlemeyle ilgili yeni bir yöntem buldum fakat Makedonya’da yeterli alan ve ekipman olmadığı için çalışmamı Türkiye’de uygulamak istiyorum konuyla ilgili düşüncelerimi Prof. Ovalı ile paylaşma fırsatı yakaladım. Benim açımdan Kurs çok başarılı geçti, çok iyi bir eğitim ve iyi bir deneyimdi. Araştırmalarımda ihtiyaç duyabileceğim birçok ayrıntı öğrendim.
Hilal Göktürk/Uzman Doktor
Kursun benim için faydalıydı çünkü ben her şeyden önce pratik yapmaya başladım ve bu yüzden teorik yanım zayıftı, burada gördüğüm teorik eğitim benim için zemin oluşturdu. Kurs bir pencere açtı bana, kendi açımdan söylemek gerekirse okuduğum şeylerin aslında neye tekabül ettiğini gördüm burada.
Elena Petkovij/Makedonya Ulusal Transfüzyon Enstitüsü/Makedonya
CFU analizleri konulu sunum ve flow sitometri kursundan çok şey öğrendim. Her şey çok iyiydi ve üst düzey bir eğitim aldık. Bu yüzden TÜBA’ya gerçekten çok teşekkür ediyorum.
