2024 Yılı TÜBA Ödülleri Açıklandı
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde yürütülen; TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri, TÜBA-GEBİP Ödülü (Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı) ve TÜBA-TESEP Ödülü’nden (Bilimsel Telif Eser) oluşan “TÜBA Ödülleri” sahiplerini buldu. Ödüllerin tümü 18 Aralık 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenecek olan TÜBA-TÜBİTAK Bilim Ödülleri Töreni’nde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından sahiplerine tevdi edilecek.
TÜBA'nın bilim insanlarını teşvik ve takdir misyonu kapsamında ihdas ettiği ve dünyadaki bütün bilim insanlarına açık olan 2024 yılı TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri’ne Fen ve Mühendislik Bilimleri alanında Prof. Dr. Zhichuan Jason Xu, Sağlık ve Yaşam Bilimleri alanında Prof. Dr. İbrahim Celalettin Haznedaroğlu, Sosyal ve Beşeri Bilimleri alanında ise Prof. Dr. Istvan Vasary ve Prof. Dr. Roland Ralph Redfern Smith layık görüldü.
TÜBA-GEBİP kapsamında Ahmet ve Nezahat Keleşoğlu TÜBA-GEBİP Eczacılık Özel Ödülü de dâhil olmak üzere 20 farklı üniversiteden 25 üstün başarılı genç bilim insanı ödül kazandı ve bugüne kadar TÜBA-GEBİP Ödülü kazanan bilim insanı sayısı 669’a yükseldi.
TÜBA-TESEP kapsamında Sosyal Bilimler alanında 4 esere Telif Eser Ödülü ve 1 esere Halil İnalcık Özel Ödülü, 1 esere Kemal Karpat Özel Ödülü ve Doğa ve Mühendislik Bilimleri alanında 1 esere Jüri Özel Ödülü olmak üzere toplam 7 eser ödüle değer bulundu. 2024 yılında toplam 7 eser ödüllendirildi ve bugüne kadar ödüllendirilen eser sayısı 246’ya yükseldi.
Cumhuriyetin 101. yılında TÜBA’nın çalışmalarını titizlik ve ciddiyetle yürüttüğünü söyleyen Akademi Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, Akademi’nin Encümen-i Daniş’ten bu yana 173, Cumhuriyetle birlikte ise 31. yılını doldurduğunu belirtti. Akademi’nin ödül programlarının gelenekselleştiğini ifade eden Başkan Şeker, 10 yıl önce Uluslararası Akademi, 16 yıl önce TESEP, 23 yıl önce GEBİP Ödülleri’nin ihdas edildiğini hatırlattı ve TÜBA’nın esas görevleri arasında yer alan “bilimin öneminin takdir ve kabulünü sağlamak ve bilim insanlığını özendirmek için ödüller vermek” sorumluluğuyla hareket ettiğini vurguladı.
Başkan Şeker şöyle devam etti: “Uluslararası Akademi Ödül Programı kapsamında ihdas edildiği günden bu yana ödüllerden bir tanesi dönüşümlü olarak üç kategori arasında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı veya Türkiye’yle ilgili, bağlantılı çalışmaları olan bilim insanlarına veriliyor. Bu çerçevede 2024 yılında Sosyal ve Beşeri Bilimler kategorisinde Prof. Dr. Istvan Vasary ve Prof. Dr. Roland Ralph Redfern Smith ödül alan isimler oldu. Bilindiği üzere her ödül sahibi TÜBA ailesinin bir parçası ve bilime dair, bilimle ilişkili her başlık bizim için odak noktası. Uluslararası Akademi Ödülümüz dünyanın prestijli ödülleri arasında yer alıyor. GEBİP’le giderek büyüyen TÜBA Genç Akademi, ülkemizin geleceğinin ne kadar aydınlık olduğunun çok açık bir göstergesi. Her geçen gün parlamaya da devam ediyor. Bilim insanlarımızın ülkemizde ve dünyada aldığı her ödül, elde ettiği her başarı geleceğe dair umutlarımızı artırıyor. Nitelikli akademi, nitelikli bilim insanı için başat olan üniversite düzeyinde nitelikli bilimsel yayınları teşvik ettiğimiz TESEP Ödülü’ne layık görülen eserlerdeki emeğin, ardından gelen çalışmalara ışık tutması, adeta bir rehber olması amacımıza ulaştığımızın başka bir işaretidir.” dedi.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri
Yerli ve yabancı hakem görüşleri ve alan komitelerinin değerlendirmesi sonucunda TÜBA Akademi Konseyi’nce TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri
Fen ve Mühendislik Bilimleri kategorisinde; 2024 TÜBA Akademi Ödülü Nanyang Technological Üniversitesi Malzeme Bilimi Mühendisliği’nden Prof. Dr. Zhichuan Jason Xu’ya malzemelerin elektrokimyası ve yenilenebilir enerji uygulamalarına yönelik elektrokataliz konularında dünya çapında güçlü ve yaygın etkiye sahip buluşları için temel ve mühendislik bilimlerindeki özgün, öncü ve çığır açan araştırmaları nedeniyle tevcih edildi.
Sağlık ve Yaşam Bilimleri kategorisinde; 2024 yılı TÜBA Akademi Ödülü Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Celalettin Haznedaroğlu’na Lokal Kemik İliği Renin-Angiotensin Sistemini ilk kez tanımlaması, alyuvarlar üzerinden hemostaz sağlayarak literatürde çığır açıcı bir ilaç olarak yerini almış olan Ankaferd hemostat’ın geliştirilmesi, hemostaz ve Kronik Myeloid Lösemi alanındaki yapmış olduğu çalışmaları sebebiyle tevcih edildi.
Sosyal ve Beşeri Bilimler kategorisinde; 2024 TÜBA Akademi Ödülü Budapeşte Eötvös Loránd Üniversitesi Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Istvan Vasary’e Altınordu Hanlığı ve varisi devletler ve Doğu Avrupa’daki Osmanlı öncesi Türk kavimleri (Kıpçaklar, Kumanlar ve Tatarlar) üzerine yaptığı özgün ve çığır açıcı çalışmaları nedeniyle tevcih edildi. Aynı kategoride 2024 TÜBA Akademi Ödülü Ankara Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Roland R. R. Smith’e Helenistik dönem heykelciliği ve Roma ve Geç Antik dönem Anadolu’su, özellikle Afrodisias antik şehri üzerine yaptığı özgün ve çığır açıcı çalışmaları nedeniyle tevcih edildi.
Prof. Dr. Zhichuan Jason Xu, Çin'in Lanzhou Üniversitesi'nden 2002 yılında lisans derecesini, 2008 yılında ise doktora derecesini aldı. 2018 yılında of Singapore Section of the Electrochemistry Society başkanlığına atandı ve 2017'de Royal Society of Chemistry Üyesi olarak seçildi. Dr. Jasun Xu’nun araştırma makalesinden önce, oksijen indirgeme reaksiyonlarının esasları (ORR) ve spinel oksitler üzerindeki oksijen yayılma reaksiyonları (OER), bu konuyla ilgili birçok araştırma makalesi olmasına rağmen bir bilmece olarak kaldı. Araştırması aynı zamanda elektron spini ve katalizör manyetizmasının oksijen elektrokatalizi üzerindeki etkilerinin temel anlayışına da öncülük etti. Makaleleri Advanced Materials, Chemistry of Materials; Angewandte Chemie International Edition; Nature Catalysis; Nature Communications vb. Dr. Z. J. Xu’nun uluslararası indeksli dergilerde yayınlanmış 240'ın üzerinde araştırma makalesi vardır.
Prof. Dr. İbrahim Celalettin Haznedaroğlu, 1963 yılında Aksaray’da doğdu. 1988 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu ve 1993 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde İç Hastalıkları uzmanı oldu. 1996-2003 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Hematoloji Ünitesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapan Dr. Haznedaroğlu, 2015-2018 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Hematoloji Bilim Dalı Başkanlığı görevini üstlendi. Çok sayıda uluslararası indekslerdeki dergide Editörler Kurulu üyesidir. Uluslararası indekslere geçen 600’ün üzerinde yayınına uluslararası dergiler ve textbooklarda 8000’in üzerinde atıf yapıldı. Türk Hematoloji Derneği ve Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği üyesidir. 2002 yılında TÜBİTAK Teşvik Ödülü, 2003 yılında İbn-i Sina Tıp Bilimi Ödülü aldı.
Prof. Dr. Istvan Vasary, 1945 yılında Budapeşte’de doğdu. ELTE Dil ve Tarih Fakültesi’nde Türkoloji, İngilizce ve Tarih çalışmaları yaptı. 1990-91 Macaristan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu, 1991-95 yılları arası Macaristan Ankara Büyükelçiliği yaptı. 1996 yılında Etvös Lorand Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Profesörü ve 2005-2010 yılları arasında Macaristan Etvös Lorand Üniversitesi Doğu Araştırmaları Enstitüsü direktörlüğü görevini yerine getirdi. 2019 yılında Macaristan Bilimler Akademisi Üyesi olan Prof. Vasary’nin çalışma alan ve temaları Orta ve Doğu Avrupa tarihindeki Türk unsurların rolüne ilişkin Türk filolojisi ve tarihi; 13. – 15. yüzyıllarda Doğu Avrupa bozkır bölgesinin tarihi (Hunlar, Avarlar, Onogurlar, Bulgarlar, Hazarlar, Peçenekler, Kumanlar) ile Moğol ve Moğol sonrası devletlerin tarihi; özellikle 13.-16. yy.'daki Altın Orda ve onun ardıl devletleri (Kazan ve Kırım Hanlıkları, Nogay Ordası) olmuştur. Türk, Macar ve iç Asya Tarihi alanında yayınları bulunmaktadır.
Prof. Dr. Roland R. R. Smith, 1977 yılında lisans eğimini Oxford Üniversitesi’nde tamamladı. Atina’da ve Roma’da eğitimine devam etti. Antik tarih konusunda ve arkeoloji alanında Oxford Üniversitesi’nde eğitim aldı. Türkiye’de Likya ve Karya alan çalışmalarında bulundu. 1995 yılında New York Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü’nde doçent, ardından Oxford Üniversitesi’nde Lincoln Klasik Arkeoloji ve Sanat Profesörü olarak çalışmalarını yürüttü. 2010 British Akademi üyesi seçildi. 2022-23 yılları arasında Princeton Üniversitesi ziyaretçi profesörü olarak çalıştı. 2024’ten beri Bilkent Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ziyaretçi profesörü olarak görev almaktadır. Arkeoloji alanında pek çok yayını bulunmakta olup çeşitli dergi ve Monograf Dizisi editörlüğü görevleri bulunmaktadır.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri Hakkında: Akademi Ödülü Madalyası ve Beratı ile her sene Akademi Konseyince belirlenen parasal ödülden oluşmakta ve alanında “özgün, öncü ve çığır açıcı” çalışmaları ile temayüz etmiş bilim insanlarına verilmektedir.
TÜBA-GEBİP Ödülleri
Türkiye’nin uluslararası bilim camiasındaki tanıtımı ve ilişkileri, üstün başarılı genç bilim insanlarının teşviki ve çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeleri bakımından özel bir öneme sahip olan TÜBA-GEBİP Ödülü’nü 2024 yılında; Ahmet ve Nezahat Keleşoğlu TÜBA-GEBİP Eczacılık Özel Ödülü de dâhil olmak üzere 20 farklı üniversiteden 25 üstün başarılı genç bilim insanı kazandı ve bugüne kadar TÜBA-GEBİP Ödülü kazanan bilim insanı sayısı 669’a yükseldi.
TÜBA-GEBİP Ödülleri Hakkında: Doğa, mühendislik, sağlık bilimleri ile sosyal bilimler alanlarında çalışan üstün başarılı genç bilim insanlarını, bilimsel çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeleri, kendi çalışma gruplarını oluşturmaları, Türkiye kaynaklı uluslararası düzeyde nitelikli proje ve yayınlarını ödüllendirme ve teşvik amacıyla 2001’den beri verilmektedir. Özgün ve yüksek talep gören program kapsamında, ödül sahiplerine 3 yıl boyunca her yıl 125 bin liralık mali desteğin yanında, tez aşamasındaki lisansüstü/doktora öğrencileri için her yıl ayrıca 25 bin liralık ek destek ile akademi üyelerince danışmanlık sağlanmaktadır.
TÜBA-TESEP Ödülleri
Üniversitelere yönelik nitelikli telif eser üretimi teşvikini amaçlayan Bilimsel Telif Eser Programı (TESEP) kapsamında; 2024 yılında Sosyal Bilimler alanında 4 esere Telif Eser Ödülü ve 1 esere Halil İnalcık Özel Ödülü, 1 esere Kemal Karpat Özel Ödülü ve Doğa ve Mühendislik Bilimleri alanında 1 esere Jüri Özel Ödülü olmak üzere toplam 7 eser ödüle değer bulundu. 2024 yılında bu kapsamda 7 eser ödüllendirildi ve TESEP kapsamında bugüne kadar ödüllendirilen eser sayısı 245’e yükseldi.
TÜBA-TESEP Ödülleri Hakkında: Tüm bilim alanlarında üniversite düzeyinde nitelikli bilimsel telif eser yazım ve yayınını teşvik amacıyla verilmektedir. 2008’de başlatılan ve 2016’ya kadar telif ve çeviri eserlerin ödüllendirildiği TEÇEP olarak adlandırılan programın 2017’den itibaren telif eserleri teşvik etmeyi amaçlayan TESEP olarak devamına karar verilmiştir. TÜBA-TESEP Ödülleri kapsamında Akademi Konseyi tarafından, belirli bilim alanlarında yayımlanan eserlere, alanında dünya bilimine değer katmış, ulusal ve uluslararası başarılarıyla ülkemizi onurlandıran TÜBA Şeref Üyeleri adına ihdas edilen “Halil İnalcık Özel Ödülü”, “Mehmet Genç Özel Ödülü” ile “Kemal Karpat Özel Ödülü” verilmektedir. 2024 yılında, TESEP Telif Eser Ödülü, Halil İnalcık Özel Ödülü, Mehmet Genç Özel Ödülü ve Kemal Karpat Özel Ödülü için 70 bin TL, Jüri Özel Ödülü için ise 40 bin TL ödül sahiplerine ödenmektedir.