Viyana Üniversitesi’nden Prof. Andreas Tietze Adına “Türk Araştırmaları” Bursu
Viyana Üniversitesi (University of Vienna) Yakın Doğu Çalışmaları Bölümü, TÜBA Üyesi, ünlü Türkolog Prof. Andreas Tietze’nin hayatını ve çalışmalarını anmak için “Andreas Tietze Türk Araştırmaları Anma Bursu”nu programladı. Burs, Tietze’nin isminin her zaman Viyana Üniversitesi Yakın Doğu Çalışmaları Bölümü’nde gelecek vaat eden akademisyenler tarafından yürütülen olağanüstü araştırmalarla ilişkilendirilmesini sağlamayı hedefliyor.
TÜBA’nın bilim diplomasisine katkısı
Konu hakkında konuşan TÜBA Başkanı Prof. Muzaffer Şeker, Prof. Andreas Tietze’nin Türkiye Türkçesine katkısının çok büyük olduğunu vurguladı ve Tietze’nin Türkoloji dünyasına büyük katkı sağlayan önemli eseri “Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati”nin toplam 10 cilt olmak üzere TÜBA tarafından Türkçeye kazandırıldığını hatırlattı. Prof. Şeker Viyana Üniversitesi üzerinden “Andreas Tietze Türk Araştırmaları Anma Bursu”nun hayata geçmesini bilim diplomasisi açısından son derece önemli buluyorum. TÜBA Üyesi Prof. Tietze’nin vefatından sonra dahi bilim diplomasisine etkisi ne denli büyük bir bilim insanı olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor” dedi.
Viyana'da doğan ve yine Viyana’da eğitim alan dünyaca ünlü Avusturyalı bir Türkolog olan Andreas Tietze kariyerine 1938'den 1958'e kadar Hitler rejimi nedeniyle sığındığı İstanbul Üniversitesi'nde ve 1958'den itibaren Yakın Doğu Dilleri ve Kültürleri Bölümü'nde fahri Türkçe profesörü olduğu Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi'nde başladı. Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri'nde geçirdiği uzun yılların ardından 1973'te Türkoloji profesörü olarak Viyana Üniversitesi'ne döndü. 1984'te emekli olana kadar Yakın Doğu Çalışmaları Bölümü'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı.
Sözlükbilim ve etimolojiden tarih ve halk danslarına kadar pek çok konuda kitap ve makale yayınladı. Ayrıca, Türk çalışmaları alanına yaptığı önemli katkılardan dolayı çok sayıda ödül aldı.
Yıllık olarak planlanan burs, Türk araştırmalarında belirli bir konuda çalışan ileri düzey doktora adaylarına ve doktora sonrası / erken aşama araştırmacılarına açık. Çevre tarihi, teknoloji tarihi, dijital beşeri bilimler, tüketim tarihi, turizm tarihi ve kültürel miras gibi bölümün mevcut araştırmalarına katkı sunacak alanlara öncelik verilecek.
Burs sahibine; araştırma projesi süresince internete ve kütüphaneye erişimi olan bir çalışma alanı sağlanacak. 1-3 ay arasında faydalanılabilecek burs kapsamında Viyana'da yaşama masraflarını karşılamak için toplam 1.500 Euro'ya kadar destek verilecek.
Detaylar için: https://orientalistik.univie.ac.at/forschung/fellowships/andreas-tietze-memorial-fellowship/
Prof. Andreas Tietze kimdir?
26 Nisan 1914’te Viyana’da doğdu. Babası ve annesi Avusturya’nın önde gelen sanat tarihçileriydi. Liseden 1932’de mezun oldu. 1932-37 arasında Viyana Üniversitesi’ne devam etti. Üniversitede Doğu Avrupa tarihi, Balkan tarihi ve iktisat tarihi yanında Slav dilbilimi okudu ve Ortadoğu dillerini öğrendi.
Üniversitedeyken daha sonra Türkiye’de uzun yıllar arkadaşlık edeceği bilim insanı Robert Anhegger ile tanıştı.1935 ve 1936 yıllarında Türkiye’ye kısa seyahatler yaptı. 19 Temmuz 1937’de Viyana Üniversitesi’nde tarih doktorası sınavını başardı. Doktora sınavından sonra Türkiye’ye göç edip İstanbul’a yerleşti.
Mart 1938’de Nazi Almanya Avusturya’yı ilhak edince aile Yahudi kökenli olduğu için Tietze’nin annesi ve babası Amerika Birleşik Devletlerine, kardeşleri de İsviçre’ye kaçmak zorunda kaldılar. Andreas Tietze Türkiye’de kaldı. 1938-52 arasında İstanbul Üniversitesi’nde Almanca ve İngilizce okutmanlığı yaptı. Ders vermediği boş saatlerde İstanbul kütüphanelerindeki Osmanlı yazmalarını okudu ve bazılarının kopyalarını çıkardı. İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü’nü gözden geçirerek yeni baskısını hazırlayan grupta yer aldı.
Nazilerden kaçarak Türkiye’ye sığınmış Alman bilim insanlarından Prof. Robert Anhegger ve Prof. Walter Ruben ile birlikte “İstanbul Yazıları” başlığı altında bir dizi yayımladı (1943-46 arasında 16 kitap).
İstanbul’da, Milletlerarası Şark Tetkikleri Cemiyeti başkanı, aynı zamanda Türkçe İslam Ansiklopedisi editörü Dr. Adnan Adıvar’la ve İstanbul Üniversitesi Arapça ve Farsça profesörü, aynı zamanda Oriens dergisi editörü Prof. Hellmut Ritter’le tanışmıştı, kırklı ve ellili yıllarda onlarla bilimsel iş birliği yaptı.
1947 ve 1950’de Yücel dergisi için bilimsel yazılar yazdı, Türkçeye politik-felsefî denemeler tercüme etti.
1952’de Süheyla Uyar ile evlendi. Üç kızları, bir oğulları oldu. 1952-53’te Illinois Üniversitesi’nde (ABD), Türk araştırmaları yardımcı doçenti olarak görev yaptı. Roman filologları Henry and Renée Kahane ile ortak çalışmalar yaptı.
1953-58 İstanbul Üniversitesi’nde Almanca ve İngilizce okutmanlığına devam etti. 1955 yılından başlayarak yardımcılarıyla birlikte Türkçe-İngilizce Redhouse Sözlüğü’nü gözden geçirmeye ve yeni baskısını hazırlamaya başladı.
1958’de California Üniversitesi (Los Angeles, UCLA), Ortadoğu ve Afrika Dilleri Bölümü’ne Türkçe profesörü olarak davet edildi. 1973’e kadar süren bu görevi sırasında Türkçe, Osmanlıca ve Osmanlı edebiyatı dersleri verdi. ABD Türkolojisinin başlıca temsilcilerinden biri oldu. Barbara Flemming, Heath W. Lowry, Donald Quataert, Talât Tekin, Gönül Alpay-Tekin Tietze’nin onun California Üniversitesi’nde yetiştirdiği bilim insanlarındandır.
1971-1972 yıllarında Viyana Üniversitesi, Orientalistik Enstitüsü‘nde (Orientalistik an der Universität Wien). Türk Araştırmaları konuk profesörü olarak görev yaparken İlber Ortaylı da Andreas Tietze’nin derslerine katılmıştır.
1973-1984 arasında Viyana Üniversitesi, Orientalistik Enstitüsü‘nde ordinaryüs profesör olarak görev yaptı, aynı zamanda Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes dergisinin editörlüğü görevini üstlendi. 1970’lerde Ingeborg (Thalhammer) Baldauf, Claudia Römer, Gabriele (Rasuly)-Paleczek ve Ernst Petritsch. Viyana’daki öğrencileri oldular.
1975-2003 arasında kendi kurduğu yıllık Türkoloji bibliyografyası Turkologischer Anzeiger’in ortak editörlüğünü György Hazai ile birlikte yaptı (1997’den sonra Barbara Kellner-Heinkele de editör olarak katıldı).
Viyana Üniversitesi’nden 1984 yazında emekli oldu. 1997’ye kadar emekli hoca (emeritus) olarak ders vermeye devam etti.