Andreas Tietze’nin “Tarihi ve Etmolojik Türkiye Türkçesi Lugati”nin Dört Cildi TÜBA Tarafından Yayımlandı
Avusturyalı ünlü Türkolog TÜBA Şeref Üyesi Prof. Dr. Andreas Tietze’nin 65 yıllık çalışmasının ürünü olan “Tarihi ve Etmolojik Türkiye Türkçesi Lugati”nın ilk dört cildi TÜBA tarafından yayımlandı.
Prof. Tietze’nin sağlığında 7 cilt olarak planladığı Lugat’i TÜBA, sekiz cilt ve bir dizin olarak yeniden düzenledi. A-B, C-E, F- J, K-L harflerini içeren dört cilt, daha önce basılan ilk iki cildin aksine daha kullanışlı ebatlarda yayımlandı.
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar konu hakkında yaptığı açıklamada Tietze’nin, bu büyük proje için ancak emekli olduktan sonra yoğun biçimde çalışabildiğini ve ölümünden kısa bir süre önce Lugat’in A-E harflerini içeren ilk cildini yayımlayabildiği söyledi. Prof. Acar sözlerini şu şekilde sürdürdü: “2003 yılında Andreas Tietze’nin vefat etmesinin ardından öğrencileri ve asistanları Avusturya Bilimler Akademisi’nin (ÖAW) sağladığı destekle kısmen hazır olan ikinci cilt üzerinde çalıştılar ve F-J harflerini kapsayan cildi 2009’da yayımladılar.”
Sözlüğün TÜBA tarafından tamamlanıp yayımlanması çalışmalarının 2014 yılında başladığını belirten Prof. Acar, Akademi’nin, eserin Tietze’ye ait özgün taslak, fiş ve malzemelere dayalı olarak tamamlanıp yayımlanmasını amaçladığını söyledi ve “Bu doğrultuda Avusturya Bilimler Akademisi ve Simurg Kitabevi ve ÖAW’den 1. ve 2. ciltlere ait hakları ile Tietze’nin ailesinden tüm ciltlerin telif ve yayın hakları TÜBA tarafından alındı. Tietze ailesi ve ÖAW’den Prof. Tietze’nin hayattayken yapmış olduğu sözlükle ilgili taslak, yazı ve belgeler de teslim alındı. Bu vesileyle Tietze ailesine, ÖAW’ye ve ilgili yayınevine teşekkürlerimizi ifade ediyorum. 2015 yılında Prof. Dr. Semih Tezcan’ın yönetiminde Andreas Tietze ile ilk iki cildin çalışmalarında görev almış bilim insanlarını da içeren bir ekiple Kalkınma Bakanlığınca desteklenen sözlük projesine başlandı. Proje ile Türkiye Türkçesinin yaklaşık 700 yıllık geçmişini kapsayan bu büyük tarihsel ve etimolojik sözlüğü –belki de- kaybolmaktan kurtararak Türkoloji ve bilim dünyasına kazandırmayı hedefliyoruz.” dedi.
Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati’nin Prof. Tietze’nin ömrünün büyük kısmını verdiği ve metin tarama yöntemiyle 700 yıllık bir döneme ait çok sayıda kitabın incelenmesini içeren titiz bir çalışmanın ürünü olduğunu belirten Acar; sözlerine şöyle devam etti:
“Lugat, 60 bin civarında maddeyi içeriyor. Çalışma, 14. yüzyıldan başlayarak Eski Anadolu ve Rumeli Türkçesi ve 20. yüzyıl sonuna kadar standart Türkiye Türkçesini kapsıyor; 19. yüzyılda Yunan ve Ermeni harfleriyle yayımlanmış bazı kitapların ve 20. yüzyılda Anadolu’da ve Rumeli’nde derlenmiş diyalekt metinlerdeki kelimeler ve argo kelimeleri de içeriyor. Hoca, Sözlük’te “eski-yeni” ve köken ayrımı yapmaksızın bulduğu Türkiye Türkçesinde kullanılan tüm kelime ve örneklere yer vermiştir.”
1937’den sonra 1958’e kadar Türkiye’de yaşayan ve İstanbul Üniversitesi’nde hocalık da yapan Prof. Tietze’nin bu eserini tamamlayıp yayımlamanın Türk bilim ve kültürüne önemli bir katkı ve onurlu bir görev olduğunu söyleyen Prof. Acar, Lugati Tietze’den kalan özgün taslak ve malzemelere dayalı olarak 2018 yılı sonuna kadar tamamlamayı hedeflediklerini ifade etti ve projenin gerçekleşmesine sağladıkları destek ve katkı için Tietze ailesi ile Prof. Tezcan ve ekibine, katkı sağlayan tüm kişi ve kuruluşlara teşekkürlerini dile getirdi.
Prof. Acar, Türkoloji ve Bilim dünyasında büyük yankı uyandıran Lugat’in yayınlanan ciltlerini isteyenlerin https://satis.tuba.gov.tr/ adresinden temin edebileceklerini söyledi.