2020 Yılı TÜBA Ödülleri Açıklandı
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde bulunan; TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri, TÜBA-GEBİP (Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı) ve TÜBA-TESEP’ten (Bilimsel Telif Eser) oluşan “TÜBA Ödülleri” sahiplerini buldu. Ödüllerin tümü, ilerleyen günlerde belirlenecek tarihte, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenecek törenle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından sahiplerine tevdi edilecek.
Akademi’nin gelenekselleşen ödüllerinin hakem değerlendirme süreçlerinin titizlikle yürütüldüğünü vurgulayan TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker konu hakkında şu şekilde konuştu: “Üç farklı kategoride dört bilim insanı TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü’ne, dört farklı alanda ve ayrıca bu yıla özgü olmak üzere kutup çalışmaları alanında da dört bilim insanı dahil toplam 31 bilim insanı TÜBA-GEBİP Ödülü’ne ve sekiz eser de TÜBA-TESEP Ödülü’ne layık görüldü. Bilim insanlarımızın ülkemize ve insanlığa katkılarının ödüllendirilmesi, başarılı çalışmalarıyla genç nesilleri bilim insanlığına özendirilmeleri; ülkemizin geleceği, milli ve yerli üretimimiz ve tam bağımsızlığımız açısından da önemlidir. Bu yıl Ödül alan arkadaşlarımı kutluyor, başarılı çalışmalarının devamını diliyorum. COVID-19 Özel Ödülü başvurularının hakem değerlendirme süreci devam etmekte olup, süreç tamamlandığında sonuçlar kamuoyuyla paylaşılacak. Bu vesileyle küresel salgınla mücadelede canları pahasına gayret gösteren tüm sağlık çalışanlarına ayrıca teşekkür eder, bu süreçte vefat eden bilim insanlarımızı da şükran ve rahmetle anıyorum.” dedi.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri
TÜBA'nın bilim insanlarını teşvik ve takdir misyonu kapsamında ihdas ettiği ve dünyadaki bütün bilim insanlarına açık olan 2020 yılı “TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri”ne Sosyal ve Beşeri Bilimler, Sağlık ve Yaşam Bilimleri ve Fen ve Mühendislik Bilimleri olmak üzere üç kategoride toplam dört bilim insanı layık görüldü.
Yerli ve yabancı hakem görüşleri ve alan komitelerinin değerlendirmesi sonucunda TÜBA Akademi Konseyi’nce 2020 TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri;
Sosyal ve Beşeri Bilimler kategorisinde; Columbia Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Wael B. Hallaq’a; İslam hukuk tarihi kapsamında fıkıh usulü çalışmaları; özellikle içtihat meselesi, otantite sorunu, hukukî bilginin üretimi, içtihat kapısının kapalılığı, fetvâ-içtihat-kazâ gibi konulardaki incelemeleri ile, ilaveten, oryantalizm-modernite eleştirileri bağlamında getirdiği yeni kavrayışlar nedeniyle tevcih edilmiştir.
Sağlık ve Yaşam Bilimleri kategorisinde; Yale Üniversitesi'nden Prof. Dr. Murat Günel’e; sinir sistemini tutan damar hastalıkları ve kortikal gelişim bozukluklarına neden olan kalıtsal genetik mütasyonların tanımlanması ve meka nizmalarının aydınlatılması çalışmaları nedeniyle tevcih edilmiştir.
Fen ve Mühendislik Bilimleri kategorisinde; ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erik Jeppesen’e; tatlı su ekosistemleri konusundaki çalışmalar bu kırılgan ekosistemlerin, küresel bazda göl ve nehirlerin korunmasına yönelik çalışmaları ve küresel iklim değişikliğinin sucul ekosistemlere etkileri konusunda yaptığı çalışmalar nedeniyle, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okyay Kaynak’a ise; endüstriyel süreç kontrolü, havacılık, araç kontrolü, robotik ve otomasyon alanlarındaki uygulamaları ve çalışmalarında yapay zekâ ve yapay sinir ağları tekniklerini de kullanarak geliştirdiği kayar kip kontrolü yöntemi konusundaki çalışmaları ve katkıları nedeniyle tevcih edilmiştir.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri; Akademi Madalyası ve takribi 30.000 Amerikan dolarından oluşur ve alanında “özgün, öncü ve çığır açıcı” çalışmaları ile temayüz etmiş bilim insanlarına verilir.
Prof. Dr. Wael B. Hallaq: 1955 yılında Filistin’in Nasıra kentinde doğdu. 1978’de Hayfa Üniversitesi’nde Siyasal Bilimler ve Ortadoğu Tarihi okudu. Yüksek lisans çalışmalarını bu iki alanda yaparken Amerika’ya gitti ve Washington Üniversitesi’nde lisansüstü eğitimine başladı. 1979 yılında İslam hukukunda kâdılık üzerine yüksek lisansını, 1983 yılında içtihat kapısının kapalı olduğuna dair tezlere eleştirel yaklaşan doktora çalışmasını tamamladı. Bir müddet Washington Üniversitesi’nde çalıştıktan sonra 1985’te McGill Üniversitesi İslam Araştırmaları Enstitüsü’nde önce yardımcı doçent, daha sonra doçent ve profesör olarak çalıştı. 1990’dan itibaren aynı üniversitenin Hukuk Fakültesinde bulunan Mukayeseli Hukuk Enstitüsü kadrosunda uzun yıllar görev aldı. 2009 yılından itibaren Columbia Üniversitesinde profesör olarak çalışmaya başlayan Hallaq’ın Arapça, İtalyanca, Endonezyaca, Japonca, Türkçe ve Farsça başta olmak üzere birçok dile çevrilmiş çalışmaları bulunuyor. Batıda İslam hukuku çalışmalarının neredeyse son otuz yılına damgasını vurmuş isimlerden biri Wael B. Hallaq’tır. 1980’lerin başında kaleme aldığı çalışmalar ile alana önemli katkılar sunmaya başlayan Hallaq’ın akademik serüveni Türkçede çeşitli çalışmalara konu olmuştur.
Prof. Dr. Murat Günel: 1991 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. Sinir sistemini tutan damarsal hastalıklar ve kortikal gelişim bozukluklarına neden olan kalıtsal genetik mutasyonların tanımlanması ve mekanizmalarının aydınlatılması üzerinde bilime çığır açıcı nitelikte katkılar yapan Dr. Günel, buna paralel olarak eksom dizilemesi metodolojine öncü katkılarıyla kortikal gelişimde temel işlevi olan WDR62 genini tanımladı. Bu araştırması Nature dergisinin 2010 yılında bilime yapılan en değerli katkılar (Breakthrough of the Year) listesinde yer aldı. Klinik çalışmaları beyin anevrizmaları ve damarsal malformasyonlarının tedavisi üzerinde odaklanan, özellikle arterio-venöz ve kavernöz malformasyonlar alanlarına yoğunlaşan Prof. Günel, karotid hastalığı gibi tıkayıcı damar hastalıkları ve gamma knife cerrahisi üzerinde bir dünya otoritesi olarak kabul ediliyor.
Prof. Dr. Erik Jeppesen: Danimarka Aarhus Üniversitesi ve National Environmental Research Institute’da görev yapan Prof. Erik Jeppesen, TÜBİTAK 2232 Uluslararası Lider Araştırmacı Programı ile desteklenmeye hak kazanarak ODTÜ Biyoloji Bölümü’nde iklim değişikliğinin tuzlu göl ekosistemlerine etkileri konusunda çalışmalarına devam ediyor. Prof. Jeppesen’in yaptığı tatlı su ekosistemleri konusundaki çalışmalar bu kırılgan ekosistemlerin, küresel bazda göl ve nehirlerin korunmasına yönelik önemli bilimsel veriler içeriyor ve restorasyon açısından temel oluşturuyor. Göller ve rezervuarlar konusunda dünyanın önde gelen araştırmacılarından biri olan Prof. Jeppesen aynı zamanda akarsular konusunda ve farklı baskı faktörlerinin sucul ekosistemler üzerine etkilerini yönetmeye ilişkin çözümlemeler üzerinde çalışıyor. Kuzey Kutbu’ndan Akdeniz’e, Asya’dan Amerika’ya hemen hemen tüm kıtalarda çalışma gruplarına dahil olan ve çalışmalara katılan Prof. Erik Jeppesen’in araştırmaları, küresel iklim değişikliğinin sucul ekosistemlere etkileri konusunda çığır açıcıdır. 2007 yılında iklim değişikliği üzerine yapılan IPCC2007 panelinin bir üyesi olarak Nobel Barış Ödülü’nü alan, Google Scholar verilerine göre 550’nin üzerindeki uluslararası hakemli bilimsel makalesine 52.000 atıf yapılan Prof. Jeppesen’in h-indeksi 87’dir.
Prof. Dr. Okyay Kaynak: 1948 yılında doğdu. 1966 yılında İngiltere’de Birmingham Üniversitesi’ndeki lisans eğitimini Elektrik-Elektronik Mühendisliği alanında 1972 yılında doktor çalışması ile tamamladı. Türkiye’ye dönerek SEKA’da başladığı mesleki çalışmalarına bir süre sonra Suudi Arabistan’da devam etti. 1979 yılında katıldığı Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü’nden 2015 yılında profesör olarak emekli oldu. Halen akademik çalışmalarını aynı bölümde Emeritus profesör olarak sürdüren Prof. Dr. Okyay Kaynak, 2003 yılından bu yana muhtelif aralıklarla Çin Harbin Teknoloji Enstitüsü’nde görev yapıyor. Dr. Kaynak’ın 1987 yılında öğrencisi ile birlikte IEEE Transaction on Automatic Control dergisinde yayımlanan “Kayar Kip Kontrolü / Sliding Mode Control” konusundaki makalesi endüstriyel süreç kontrolü, havacılık, araç kontrolü, robotik ve otomasyon alanlarındaki uygulamaları nedeniyle geniş ölçüde kabul gördü ve daha sonraki çalışmalarında yapay zekâ ve yapay sinir ağları tekniklerini de kullanarak geliştirdiği kayar kip kontrolü yöntemi konusunda öncü ve çığır açıcı oldu. Çin’le kurduğu ilişkiler sırasında, Türk ve Çinli bilim insanları arasında, karşılıklı yararlara dayanan köprüler kurmak için sarf ettiği çaba Çin Hükümeti tarafından takdir edilerek 2016 yılında “Çin Dostluk Ödülü”ne layık görüldü. Prof. Kaynak’ın çalışmalarının uluslararası düzeydeki değeri 2016 yılında aldığı Humboldt Araştırma Ödülü ile de kanıtlandı. Web of Science verilerine göre toplam 272 makalesine 8700 atıf yapılan Prof. Dr. Okyay Kaynak’ın h-indeksi 46’dır.
TÜBA-GEBİP Ödülleri
TÜBA bilim insanlarını teşvik, takdir ve ödüllendirme misyonu kapsamında her yıl verilen TÜBA-GEBİP Ödülü’nü 2020 yılında; 21 farklı üniversite ve iki kurumdan toplam 31 üstün başarılı genç bilim insanı kazandı. Böylece şimdiye kadar TÜBA-GEBİP Ödülü kazanan bilim insanı sayısı 539’a yükseldi.
TÜBA GEBİP Ödülü kazananları arasında; bu yıl Konseyce stratejik ve ulusal öncelikli alan olarak belirlenen “Antarktika Bilimsel Araştırma ve Bilim Üssü Projesi” kapsamındaki “TÜBA-GEBİP Kutup Çalışmaları Ödülü”nün sahibi bilimsel araştırma, proje ve çalışmaları olan 4 farklı üniversite ve kurumdan 4 üstün başarılı genç bilim insanı da yer alıyor.
Önümüzdeki günlerde çağrıya çıkılacak olan geleneksel TÜBA-GEBİP Ödülleri, Türkiye’nin uluslararası bilim camiasındaki tanıtımı ve ilişkileri, üstün başarılı genç bilim insanlarının teşviki ve çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeleri bakımından özel bir öneme sahiptir.
TÜBA-GEBİP Ödülleri; doğa, mühendislik, sağlık bilimleri ile sosyal bilimler alanlarında çalışan üstün başarılı genç bilim insanlarını, bilimsel çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeleri, kendi çalışma gruplarını oluşturmaları, Türkiye kaynaklı uluslararası düzeyde nitelikli proje ve yayınlarını ödüllendirme ve teşvik amacıyla 2001’den beri veriliyor. Özgün ve yüksek talep gören program kapsamında, ödül sahiplerine 3 yıl boyunca her yıl 20 bin liralık mali desteğin yanında, tez aşamasındaki doktora öğrencileri için de ayrıca her yıl 6 bin liralık ek destek ve akademi üyelerince danışmanlık da sağlanıyor. Ayrıca TÜBA-GEBİP Ödülü sahipleri TÜBA Genç Akademi doğal üyesi olarak kabul ediliyor.
TÜBA-TESEP Ödülleri
Üniversitelere yönelik nitelikli Türkçe telif eser üretimi teşvikini amaçlayan Bilimsel Telif Eser Programı (TESEP) kapsamında; 2020 yılında Sağlık Bilimleri alanında bir esere, Sosyal Bilimler alanında iki esere Telif Eser Ödülü, bir esere Fuat Sezgin Özel Ödülü, bir esere Halil İnalcık Özel Ödülü ve üç esere de Kayda Değer Eser (Mansiyon) Ödülü olmak üzere toplam 8 Türkçe bilimsel telif eser de TÜBA-TESEP Ödülü’ne layık görüldü. Böylece şimdiye kadar ödüllendirilen eser sayısı 210’a yükseldi.
Önümüzdeki günlerde çağrıya çıkılacak olan 2021 TÜBA-TESEP Ödülleri, nitelikli Türkçe bilimsel eser yazımının özendirilmesi bakımından özel bir öneme sahiptir.
TÜBA-TESEP Ödülleri; tüm bilim alanlarında üniversite düzeyinde nitelikli Türkçe bilimsel telif eser yazım ve yayınını teşvik amacıyla veriliyor. 2008’de başlatılan ve 2016’ya kadar telif ve çeviri eserlerin ödüllendirildiği TEÇEP olarak adlandırılan programın 2017’den itibaren telif eserleri teşviki amaçlayan TESEP olarak devamına ve Sosyal Bilimler alanından bir esere Halil İnalcık Özel Ödülü, 2020 yılından itibaren ise Fuat Sezgin Özel Ödülü verilmesine karar verildi. 2020 yılında, TESEP Telif Eser Ödülü, Halil İnalcık Özel Ödülü ve Fuat Sezgin Özel Ödülü için 20 bin TL, Kayda Değer Telif Eser Ödülü (mansiyon) için ise, 7 bin TL ödül verilmektedir.