2019 Yılı TÜBA Ödülleri Açıklandı
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde bulunan; TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri, TÜBA-GEBİP (Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı) ve TÜBA-TESEP’ten (Bilimsel Telif Eser) oluşan “TÜBA Ödülleri” sahiplerini buldu. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı tarafından 2019 yılının Fuat Sezgin yılı ilan edilmesi kapsamında TÜBA Şeref Üyesi Merhum Fuat Sezgin anısına Akademi tarafından “2019 TÜBA Fuat Sezgin Özel Ödülleri” ihdas edildi. Ödüllerin tümü, 30 Aralık günü Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenecek törenle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından sahiplerine tevdi edilecek.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri
TÜBA'nın bilim insanlarını teşvik ve takdir misyonu kapsamında ihdas ettiği ve dünyadaki bütün bilim insanlarına açık olan 2019 yılı “TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri”ne Prof. Dr. F. Jamil Ragep ve Prof. Dr. Adrian Bejan layık görüldü.
Sosyal ve Beşeri Bilimler, Sağlık ve Yaşam Bilimleri ve Fen ve Mühendislik Bilimleri olmak üzere üç kategoride verilen TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri; 2019 yılında yapılan hakem komitesi değerlendirmeleri sonucunda Sağlık ve Yaşam Bilimleri alanında ödül verilmedi. Yerli ve yabancı hakem görüşleri ve alan komitelerinin değerlendirmesi sonucunda TÜBA Akademi Konseyi’nce ödül tevcih edilen bilim insanları:
Sosyal ve Beşeri Bilimler kategorisinde; 2019 TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü, McGill Üniversitesi Öğretim Üyesi F. Jamil Ragep’e; İslam bilim tarihi çalışmalarının zaman ve mekan ufkunu genişleten eserleri ve özellikle Nasiruddin Tûsî, İbn Şâtır ve Ali Kuşcu’nun astronomi çalışmalarının modern öncesi dönemde Avrupa'ya aktarım yollarını araştıran ve Kopernik astronomisinin ortaya çıkışındaki etkilerini gösteren incelemeleri nedeniyle tevcih edildi.
Fen ve Mühendislik Bilimleri kategorisinde; 2019 TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü, Duke Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adrian Bejan’a; mühendisliğin en temel alanlarından biri olan Termodinamik alanında termodinamik ile ısı transferini birleştiren çalışmaları, tasarımı bütün alanları bir araya getiren bir bilim olarak geliştirmesi ve “Yapısal Teori”yi ortaya koyması gibi olağanüstü sayıdaki yaratıcı eserleri nedeniyle tevcih edildi.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülleri; Akademi Madalyası ve takribi 30.000 Amerikan dolarından oluşur ve alanında “özgün, öncü ve çığır açıcı” çalışmaları ile temayüz etmiş bilim insanlarına verilir.
Prof. Dr. F. Jamil Ragep: West Virginia’da doğdu. F. Jamil Ragep, lisans ve yüksek lisans derecelerini Michigan Üniversitesi’nde Antropoloji ve Yakın Doğu Çalışmaları sahalarında aldıktan sonra, doktorasını Harvard Üniversitesi’nde Bilim Tarihi alanında tamamladı. McGill Üniversitesi’nde (Montreal, Kanada) İslam Toplumlarında Bilimin Tarihi Sahasında Kanada Araştırma Kürsüsü (Canada Research Chair in the History of Science in Islamic Societies) sahibi olan Ragep, İslam bilim tarihi konusunda çok sayıda çalışma ortaya koydu, bilimin kültürler arası geçişi ve Ortadoğu’da su kaynakları üzerine kitaplara eş editör olarak katkıda bulundu. Ragep, Kanada İnovasyon Vakfı (Canada Foundation for Innovation) ile Quebec Hükümeti’nin sağladığı büyük ölçekli araştırma destekleri sayesinde ve Berlin’deki Max Planck Bilim Tarihi Enstitüsü’yle iş birliği içerisinde, İslam tarihi boyunca temel ve matematik bilimlerinde ortaya konmuş bütün yazma eserlerin kataloglanmasına, bu eserlerin entelektüel, kurumsal ve bilimsel bağlamlarına yönelik bilgilerin İslam Bilimsel Yazma Eserler Girişimi (Islamic Scientific Manuscripts Initiative) çerçevesinde dijital ortamda ulaşılabilir kılınmasına yönelik hala devam etmekte olan uluslararası bir projeyi başlattı. Kopernik Devrimi’nin İslam astronomisine dayanan arka planını ele alan pek çok makalenin yanı sıra, aynı konuda farklı araştırmacılarca kaleme alınmış makaleleri bir araya getiren ve eş editör olarak katkıda bulunduğu kitap Ragep’in son çalışmalarındandır.
Prof. Dr. Adrian Bejan: Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde 1971’de lisans, 1972’de yüksek lisans, 1975 yılında ise doktora eğitimini tamamladı. Termodinamik ve doğal tasarımın yapısal yasası ve doğa, mühendislik, bilim ve sosyal sistemlerdeki evrimi alanında yaptığı çalışmalar nedeniyle 2018 yılında Benjamin Franklin Madalyası ve 2019 yılında Humboldt Araştırma Ödülü'nü aldı. Bejan, 30'dan fazla kitap yazdı ve 650 hakemli dergide makalesi yayınlandı. Fransa'dan Azerbaycan'a, Brezilya'dan Güney Afrika'ya 11 ülkedeki üniversitelerden 18 onursal doktora derecesi aldı. En son yazdığı “Özgürlük Ve Evrim: Doğa, Toplum ve Bilimde Hiyerarşi” başlıklı kitabı 2020 yılı için Springer tarafından basıma hazırlandı.
TÜBA Fuat Sezgin Ödülleri
TÜBA tarafından merhum TÜBA Şeref Üyesi Fuat Sezgin adına 2019 yılında ihdas edilen ödül programına yapılan başvuruların hakem komiteleri tarafından değerlendirilmesi sonucu “Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı, Eser, Özel (Hizmet, Bireysel ve Kurumsal)” olmak üzere toplam beş ödül sahibini buldu. 2019 yılının “Fuat Sezgin Yılı” ilan edilmesiyle Fuat Sezgin’i anmak üzere pek çok etkinlik gerçekleştiren Akademi, bu kapsamında Fuat Özel Ödülleri’ni de ihdas etti.
Prof. Dr. Atilla Bir; klasik dönem İslam bilim ve teknoloji eserlerinin çağdaş yorumu ile birlikte günümüz bilim hayatına ve gelecek kuşaklara kazandırılmasındaki katkıları nedeniyle Fuat Sezgin Hizmet Özel Ödülü’ne layık görüldü.
Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu; “Bilim tarihi ve İslam Bilim Tarihi” alanında ulusal ve uluslararası araştırma ve eğitim çalışmalarına yapmış olduğu özgün ve önemli katkıları nedeniyle Fuat Sezgin Bireysel Özel Ödülü’ne layık görüldü.
İstanbul Cezeri Müzesi; İslam medeniyetinin en önemli mucit ve mühendislerinden biri olan El-Cezeri'nin olağanüstü makinelerine dair eserinin Türkçeye kazandırılması ve eserde yer alan teknolojik cihazların rekonstrüksiyon ile çağdaş bir müze oluşturulması dolayısıyla Fuat Sezgin Kurumsal Özel Ödülü’nü aldı.
İslam Ansiklopedisi (TDV/İSAM); İslam bilim, sanat, düşünce, teknik ve kültür ve medeniyetine dair bütün alanlarında ve doğal olarak bilim tarihi alanındaki bilimsel araştırmalar için temel referans çerçevesini oluşturması niteliğiyle Fuat Sezgin Eser Ödülü’ne hak kazandı.
Doç. Dr. Halil Tekiner; Osmanlı-Türk tıp ve eczacılık tarihi alanında yapmış olduğu özgün çalışmalar ve yürütmekte olduğu projelerin, İslam Bilim Tarihine önemli katkıları nedeniyle Fuat Sezgin Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülü’nü aldı.
TÜBA-GEBİP Ödülleri
TÜBA bilim insanlarını teşvik, takdir ve ödüllendirme misyonu kapsamında her yıl verilen TÜBA-GEBİP Ödülü’nü 2019 yılında; 20 farklı üniversite ve kurumdan 28 üstün başarılı genç bilim insanı kazandı.
Böylece şimdiye kadar TÜBA-GEBİP ödülü kazanan bilim insanı sayısı 508’e yükseldi. Diğer yandan TÜBA-Genç Akademi’nin Kasım 2019 tarihli TÜBA Konsey Kararı ile kurulmasıyla birlikte GEBİP Ödülü sahiplerinin Genç Akademi’nin doğal üyeleri olmasına karar verildi.
Önümüzdeki günlerde çağrıya çıkılacak olan 2020 TÜBA-GEBİP Ödülleri, Türkiye’nin uluslararası bilim camiasındaki tanıtımı ve ilişkileri, üstün başarılı genç bilim insanlarının teşviki ve çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeleri bakımından özel bir öneme sahiptir.
TÜBA- GEBİP Ödülleri; doğa, mühendislik, sağlık bilimleri ile sosyal bilimler alanlarında çalışan üstün başarılı genç bilim insanlarını, bilimsel çalışmalarını Türkiye’de sürdürmeleri, kendi çalışma gruplarını oluşturmaları, Türkiye kaynaklı uluslararası düzeyde nitelikli proje ve yayınlarını ödüllendirme ve teşvik amacıyla 2001’den beri veriliyor. Özgün ve yüksek talep gören program kapsamında, ödül sahiplerine 3 yıl boyunca her yıl 20 bin liralık mali desteğin yanında, tez aşamasındaki doktora öğrencileri için de ayrıca her yıl 6 bin liralık ek destek ve akademi üyelerince danışmanlık da sağlanıyor.
TÜBA-TESEP Ödülleri
Üniversitelere yönelik nitelikli Türkçe telif eser üretimi teşvikini amaçlayan 2019 yılı TESEP kapsamında; İki Telif Eser Ödülü, bir Halil İnalcık Özel Ödülü ve üç Kaydadeğer Eser (Mansiyon) Ödülü olmak üzere toplam altı Türkçe bilimsel telif eser de TÜBA-TESEP Ödülü’ne layık görüldü.
Böylece şimdiye kadar ödüllendirilen eser sayısı 202’ye yükseldi.
Önümüzdeki günlerde çağrıya çıkılacak olan 2020 TÜBA-TESEP Ödülleri, nitelikli Türkçe bilimsel eser yazımının özendirilmesi bakımından özel bir öneme sahiptir.
TÜBA-TESEP Ödülleri; tüm bilim alanlarında üniversite düzeyinde nitelikli Türkçe bilimsel telif eser yazım ve yayınını teşvik amacıyla veriliyor. 2008’de başlatılan ve 2016’ya kadar telif ve çeviri eserlerin ödüllendirildiği TEÇEP olarak adlandırılan programın 2017’den itibaren telif eserleri teşviki amaçlayan TESEP olarak devamına ve Sosyal Bilimler alanından bir esere “Halil İnalcık Özel Ödülü” verilmesine karar verildi. 2018 yılında, TESEP ve Halil İnalcık Özel Ödülü 20 bin TL, Kayda Değer Telif Eser Ödülü (mansiyon) ise, 7 bin TL olarak belirlendi.