TÜBA 56. Genel Kurulu
TÜBA 56. Genel Kurulu, Akademi üyelerinin katılımıyla 29 Aralık 2019 tarihinde Ankara’da gerçekleştirildi. Genel Kurul toplantısında yapılan oylama sonucu; TÜBA Asosye Üyesi ve Gazi Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayrunnisa Bolay Belen ve Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlkay Erdoğan Orhan Akademi’ye Asli Üye seçilirken, TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü Sahipleri Prof. Dr. Mary-Claire King, Prof. Dr. Zulfiqar Ahmed Bhutta, Prof. Dr. Omar Yaghi, Prof. Dr. Jackie Y. Ying, Prof. Dr. Bold Luvsandorj, Prof. Dr. Viorel Panaite, Prof. Dr. Gabor Hamza ve Dr. Mehmet Genç TÜBA Şeref Üyesi seçildi.
The Green Park Ankara’da düzenlenen Genel Kurul, Akademi Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker’in konuşmasıyla başladı. 2020 yılında Akademi’de en az %20’lik bir genişleme beklendiğini dile getiren Prof. Şeker, akademisyen sayısının arttığını ve çok nitelikli akademisyenlerin olduğunu söyledi. Akademi’nin tüm üyelerine bilimsel araştırma desteğinin devam edeceğini vurgulayan Prof. Dr. Muzaffer Şeker sözlerine şu şekilde devam etti: “Umuyorum ki ülkemizin refah düzeyi, hem bizim çalışmalarımız hem de ekonomik istikrarla birlikte sürer ve biz de araştırmalara desteğimize devam ederiz. Kasım 2019 Konsey Toplantısı ile birlikte TÜBA Genç Akademi’yi de şekillendirmiş olduk. Genç Akademi’nin bize sinerji katacağını, iş birliği içindeki çalışmalarımızın sayısını artıracağını düşünüyorum. Bu konuda GEBİP Yıllık Değerlendirme Toplantısı’nda GEBİP üyelerimizden aldığımız geri dönüşler oldukça memnuniyet verici. Sayın Cumhurbaşkanımızın 2019 yılını TÜBA Şeref Üyemiz Fuat Sezgin yılı ilan etmiş olması bize yüklediği sorumluluklardan birisi hazırladığımız belgesel oldu, TÜBA GÜNCE’nin 61. Sayısını kendisi için ayırdık bir özel sayı oldu, pek çok üyemiz Fuat Sezgin Hoca’mız adına Akademi ve Üniversite Konferansı verdi, Fuat Sezgin Ödülleri’ni ihdas ettik ve bu yıl ilk ödüllerimizi verdik. Diğer yandan Hoca’mızın eserlerinin Kırgızca, Özbekçe ve Kazakçaya çevrilmesi konusunu da Fuat Sezgin Vakfı ile birlikte planlarımız içine dahil ettik. TÜBA Enerji Çalışma Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. İbrahim Dinçer’in Enerji Ansiklopedisi konusunda da çalışmaların başlaması gerektiği üzerine görüştük. TÜBA Üyeleri tarafından, bilim merkezlerinin var olan durumunu ortaya koymak ve bu doğrultuda hem mevcut bilim merkezlerinin daha etkin çalışması hem de bundan sonra kurulması muhtemel yeni merkezler için öneriler geliştirildi. Bu sayede hazırlanan Bilim Merkezleri Değerlendirme Raporu da kamuoyuyla paylaşıldı. I. ve II. Gıda ve Sağlıklı Beslenme Sezmpozyumlarının ve Akdeniz Havzası Müşterekleri” Sempozyumu’nun Raporlarını da yayımladık. Uluslararası Hukuk, Diplomasi ve İş Birliği Yaz Okulu’nu gerçekleştirdik. Mühendislik Terimleri Sözlüğü üç cilt olarak yayımlandı. Şeref Üyemiz Prof. Dr. Metin Balcı’nın otobiyografisi olan ve TÜBA tarafından yayımlanan “Doğudan Yükselen Bilim” adlı eserini okumanızı şiddetle tavsiye ediyorum. Benzer çalışmaları belgesel niteliğindeki Bilimi Aydınlatanlar programında da yürütüyoruz.” dedi. Prof. Şeker konuşmasına Akademi’nin gerçekleştirdiği faaliyetler, program ve projeler hakkında bilgi vererek devam etti.
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker: “Akademi’nin son dönem yayınlarından Andreas Tietze’nin “Tarihi ve Etmolojik Türkiye Türkçesi Lugati”nin Viyana’da, Prof. Dr. Esad Duraković’in “Classical Poetry in The Arabic, Persian And Turkish Languages a Poetological Approach” adlı eserinin ise Bosna da lansmanını gerçekleştireceğiz.”
Akademi Üyesi Prof. Dr. Andreas Tietze’nin 65 yıllık çalışmasının ürünü olan “Tarihi ve Etmolojik Türkiye Türkçesi Lugati”nin sekiz cildinin baskısının gerçekleştirildiği bilgisini veren Prof. Şeker Y-Z’den oluşan dokuzuncu cilt ve dizinden oluşan 10. cildin matbaa süreci içerisinde olduğunu söyledi “Tarihi ve Etmolojik Türkiye Türkçesi Lugati adına hem ülkemizde hem de Andreas Tietze’nin vatanında, Viyana’da tanıtımını yapmayı, yine bu yıl yayımladığımız Prof. Dr. Esad Duraković’in “Classical Poetry in The Arabic, Persian And Turkish Languages a Poetological Approach” adlı eserinin tanıtımını ise Bosna’da yapmayı planlıyoruz. Şubat ayı içerisinde Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde düzenleyeceğimiz Jeotermal Enerji Teknolojileri Çalıştayı için hazırlıklarımız sürüyor. VII. Uygulamalı Bilim Eğitimi Kursu'muzu ise bu kez Mersin Üniversitesi’nde düzenleyeceğiz.” dedi. Prof. Şeker Akademi üyelerinin 2019 yılı içerisinde sahip olduğu başarıları hatırlatarak konuşmasını sonlandırdı.
TÜBA Asli Üyesi ve TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal yaptığı selamlama konuşmasında TÜBİTAK’ın çalışmaları hakkında bilgi verdi ve “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu Başkan Vekili olarak kurulumuzda yapılan çalışmaların da TÜBA’yla elbette çok yakın ilişkisi olduğunu düşünüyoruz. Türkiye’nin temel bilimler politikasına ilişkin, ülkemizin bununla ilgili gelecekte yol haritasının belirlenmesiyle ilgili bir programın TÜBA’nın koordinasyonunda yapılmasıyla ilgili bir çalışma yürütüyor kurulumuz. Akademi’nin asli görevleri tüm bilim insanlarını kapsıyor. Gelecekte sadece üniversitelerde değil özel sektördeki bilim insanları ve araştırmacı kapasitesinin geliştirilmesini TÜBA’nın katkılarının zenginleştireceğini düşünüyorum.” dedi.
TÜBA ve TÜBİTAK arasında "Yayınların İndirimli Satışına İlişkin İş Birliği Protokolü" imzalandı.
TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları’nın TÜBA Şeref, Asil, Asosye ve TÜBA Genç Akademi üyeleri ile Akademi çalışanları için; TÜBA Yayınlarının ise TÜBİTAK çalışanları ve TÜBİTAK Başkanlık, Bağlı Merkez ve Enstitülerin Kurul üyeleri için indirimli olarak temin edilmesi adına iş birliği protokolü imzalandı. Protokol kapsamında yapılacak süreli ve süresiz yayın alımlarında %35 oranında indirim uygulanmasına karar verildi.
2019 yılı TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü Sahibi Prof. Dr. Jamil Ragep’ten Konferans: “The Islamic Background to the Copernican Revolution”
İslam bilim tarihi çalışmalarının zaman ve mekan ufkunu genişleten eserleri ve özellikle Nasiruddin Tûsî, İbn Şâtır ve Ali Kuşcu’nun astronomi çalışmalarının modern öncesi dönemde Avrupa'ya aktarım yollarını araştıran ve Kopernik astronomisinin ortaya çıkışındaki etkilerini gösteren incelemeleri ile Sosyal ve Beşeri Bilimler kategorisinde; 2019 TÜBA Uluslararası Akademi Ödülünü alan, McGill Üniversitesi Öğretim Üyesi F. Jamil Ragep’in “The Islamic Background to the Copernican Revolution/Kopernik Devrimi’nin İslami Arka Planı” başlıklı Akademi Konferansı Akademi üyeleri tarafından ilgiyle takip edildi.
Konferansında Biruni, Şirazi, Nasiruddin Tûsî, İbn Şâtır ve Ali Kuşcu gibi Müslüman bilim adamlarının Kopernik’ten önce ortaya koymuş olduğu teorilere değinen Prof. Ragep, bu çalışmaların Kopernik’in çalışmaları ile benzerliklerini ortaya koydu. Ragep sunumunda Tusi ve Kopernik’e ait yazılı metinler üzerinden de bir mukayese yaptı. Konferans sonrası Akademi Başkanı Prof. Şeker, Prof. Ragep’e teşekkür plaketi takdim etti.
Akademi’ye Yeni Üyeler Seçildi: Prof. Dr. Hayrunnisa Bolay Belen, Prof. Dr. İlkay Erdoğan Orhan, Prof. Dr. Mary-Claire King, Prof. Dr. Zulfiqar Ahmed Bhutta, Prof. Dr. Omar Yaghi, Prof. Dr. Jackie Y. Ying, Prof. Dr. Bold Luvsandorj, Prof. Dr. Viorel Panaite, Prof. Dr. Gabor Hamza ve Dr. Mehmet Genç
55. Genel Kurul’da Akademi’ye Asli Üye seçilen Yaşar Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arif Hepbaşlı’ya Prof. Şeker tarafından üyelik berat takdim edildi.
Genel Kurul’da yapılan oylama sonucunda ise; TÜBA Asosye Üyesi ve Gazi Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayrunnisa Bolay Belen ve Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlkay Erdoğan Orhan Akademi’ye Asli Üye seçilirken, TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü Sahipleri Prof. Dr. Mary-Claire King, Prof. Dr. Zulfiqar Ahmed Bhutta, Prof. Dr. Omar Yaghi, Prof. Dr. Jackie Y. Ying, Prof. Dr. Bold Luvsandorj, Prof. Dr. Viorel Panaite, Prof. Dr. Gabor Hamza ve Dr. Mehmet Genç Şeref Üyesi seçildi.
2010 yılından bugüne kadar TÜBA Asosye Üyesi olan Prof. Dr. Hayrunnisa Bolay Belen’in, ekibiyle geliştirdiği iki boyutlu beyin kan akımı haritası veren Laser Speckle görüntüleme metodunu uygulayarak kortikal yayılan depresyonun (CSD) trigeminovasküler sistemi tetikleyerek nörojenik inflamasyona, dural kan akımında artışa ve beyin sapı ağrı çekirdeklerinde aktivasyona yol açtığını gösteren çığır açıcı çalışmaları ile EFNS Araştırmacı Ödülü'nü aldığı kronik baş ağrısı üzerinde geliştirdiği deneysel model ve ayrıca migren konusunda önemli çalışmaları bulunuyor.
Prof. Dr. İlkay Erdoğan Orhan; Farmakognozi ve Fitokimya alanında in vitro ve son yıllarda in silico deney modelleri kullanarak doğal moleküllerin enzim inhibitör etkilerinin tespit edilmesi konusunda çalışmalar yapıyor. Prof. Orhan bilimsel çalışmaları nedeniyle Türk Eczacılar Birliği (TEB) Eczacılık Akademisi Bilim Teşvik Ödülü, Asya Pasifik Bölgesi Genç Bilim Kadını Ö̈dülü (OWSD), İslam İ̇ş birliği Teşkilatı (COMSTECH) Bilim Ödülü ve L’Oreal Genç Bilim Kadını Ödülü sahibidir.
TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü sahibi olan Prof. Dr. Mary-Claire King; Amerika Birleşik Devletleri, Çin, İsrail, Almaya ve Hollanda’nın en üst düzey bilim ödüllerini almıştır. Bunun yanında, Advocacy Award, American Society of Human Genetics (ASHG), HudsonAlpha Life Sciences Prize CSHL Double Helix Medal Honoree, Weizmann Women & Science Award, Weizmann Institute of Science, Gruber Prize in Genetics, Gruber Foundation, Basic Science Award, Brinker International Awards for Breast Cancer Research, Susan G. Komen for the Cure gibi kurum ve kuruluşlardan da ödüller aldı. Bu arada kalıtsal meme kanseri geni BRCA1’in tanımlanması, türler arası benzerlik oranlarının protein incelemesi ile saptanması, DNA incelemesine dayanan özgün kimliklendirmelerin geliştirilmesi gibi önemli icatları bulunan Prof. King National Academy of Sciences’ın da üyesidir.
Prof. Dr. Zulfiqar Ahmed Bhutta’nın beslenme ve anne-çocuk sağlığı konusunda yürüttüğü araştırmaları ve sağlık politikalarının oluşturulmasına temel oluşturan başarılı çalışmaları bulunuyor. TÜBA Uluslararası Akademi Ödülü, Awarded “Tamgha-i-Imtiaz” (Medal of Excellence) for contributions to Education & Research by the President of Pakistan,President of Pakistan Gold Medal for services to Child Health in Pakistan, Distinguished Faculty Award for Research, Aga Khan University, WHO Ihsan Dogramaci Global Prize in Family Health (Geneva) awarded at WHA, Samuel J Fomon Award for Lifetime contributions in Nutrition Ödülünün sahibidir.
Halen ABD’deki University of California Berkeley profesörü olan Omar M. Yaghi; kimyada, Yaghi öncesi organik-inorganik yapılar arasında aşılmaz duvarlar varken bu organik ve inorganik kimyasal yapıları ilk defa bağdaştıran “Metal-Organic Frameworks (MOF), Covalent Organic Frameworks (COF) ve Zeolitic Imidazolate Frameworks (ZIF)” adlı melez örgü yapıların kaşifidir. Bu süngerimsi melez yapılar olağanüstü yüzey alanları ve yüzey özellikleri nedeniyle zorluğu bilinen pek çok tepkimenin gerçekleştirilmesini kolaylaştıran ve gazları depolayan ileri teknoloji malzemelerinin esasını oluşturmaktadır. Ayrıca hidrojen enerjisinde öncü nitelikli hidrojen depolayan, atmosferden karbon dioksit gideren yapılar ve çöllerden (çöl ve kurak bölge atmosferlerinden) su buharı sağan yapıların temeli, Yaghi’nin geliştirdiği MOF’lardır. Özgün buluşlarının karşılığı olarak Türkiye Bilimler Akademisi Akademi Ödülü’nün yanı sıra ABD Kimya Derneği (ACS), ABD Malzeme Bilimleri Derneği, ABD Hidrojen Enerjisi Derneği, Birleşik Krallık Bilimler Akademisi Kimya Topluluğu (RSC), İtalyan Kimya Derneği, Çin Bilimler Akademisi Nano Grubu ödülleri, İran Mustafa Ödülü, Suudi Arabistan Kral Faysal ödülü vb. pek çok prestijli ödülün sahibidir.
Amerikalı bir nanoteknoloji bilimcisi ve Singapur'daki Biyomühendislik ve Nanoteknoloji Enstitüsü'nün kurucu müdürü olan Prof. Jackie Y. Ying’in; araştırmaları, nanoyapılı sistem ve malzemelerin biyomedikal ve katalitik uygulamaları ile ilgili. Mart 2018'de Ying, kendi laboratuarı NanoBio'yu yönetmek için A*STAR’daki görevinden ayrıldı. Ying'in, 170'den fazla birincil patenti bulunuyor. İngiltere Kraliyet Kimya Cemiyeti ve Almanya Ulusal Bilimler Akademisi (Leopoldina) üyesi olan ve çok sayıda ödül alan Ying, TÜBA Akademi Ödülü’nün yanı sıra Mustafa Prize Ödülü’nün de sahibidir.
Moğolistan’ın yetiştirdiği en önde gelen Türkologlardan olan Prof. Bold Luvsandorj 1978 yılında “Uygur Urianhai” dilinin karakteristikleri, folklore ve kafiyeler üzerine yaptığı doktora çalışması ile Türkoloji alanında önemli bir yer tutan incelemelerde bulundu. Moğol Dili, Türk Dili ve genel olarak da Altay dilleri, Uygur-Uranhay ve Sayan Türkçesinin tarihi ilişkileri alanında yoğunlaştı. Luvsandorj’un, Moğolistan Halk Cumhuriyeti’nde konuşulan Türk dili ve diyalektleri; Modern Moğol dillerindeki Türkçe sözcükler ve bunların filolojik önemlerini konu alan ve temel referanslar olarak değerlendirilen eserleri bulunuyor. Göktürk kitabeleri ve bunların metodolojisi üzerine çalışmaları literatüre ciddi katkılar getiren, Moğolcanın bugüne kadar yayımlanmış en kapsamlı sözlüğünün bilim koordinatörü ve baş editörü olan Luvsandorj, leksikoloji çalışmalarıyla da öne çıkıyor. Moğolistan Ulusal Üniversitesi öğretim üyesi ve Moğolistan Bilimler Akademisi Üyesi olan Prof. Luvsandorj, Moğolistan’ın en yüksek devlet madalyası olan Kutup Yıldızı Nişanı sahibidir.
Prof. Viorel Panaite, Osmanlı İmparatorluğu’nda uluslararası hukuk düşüncesi, savaş ve barış hukukunun kurgulanışı ve Osmanlı uluslararası hukuk anlayışının İslam uluslararası hukuk anlayışıyla benzeşen ve ayrışan yönleri alanında yoğunlaştı. Özgün çalışmaları olan Osmanlı savaş ve barış hukuku üzerine olan çalışmaları ile Romanya Bilimler Akademisi’nin büyük Romanyalı tarihçi Nicolae Iorga adına verdiği ödülü aldı. Farklı arşivleri eşzamanlı olarak kullanarak daha bütüncül bir yaklaşım geliştirebilen Prof. Panaite, Floransa’da bulunan Avrupa Üniversitesi Enstitüsü, Paris’te bulunan École des Hautes Études en Sciences Sociales ve Princeton Üniversitesi gibi dünyanın saygın üniversite ve araştırma merkezlerinde gerçekleştirdiği çalışmalarıyla da öne çıkıyor.
Macaristan Eötvös Lorand Üniversitesi’nde eğitim gören Prof. Gabor Hamza, 1972’de Hukuk doktorasını aldıktan sonra 1976-77 yıllarında Münih Ludwig Maximillan Üniversitesi’nde, 1979-80 yıllarında Roma Sapienza Üniversitesi’nde ve 1980-81 yıllarında Köln Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürdü. Macaristan Bilimler Akademisi üyesi olan Profesör Hamza, Vatikan Şark Enstitüsü “Oriens Arca Iuris” Ödülü ve Macaristan Devlet Liyakat Nişanı sahibidir. Roma/medeni hukuk tarihi, farklı kodifikasyon süreçleri ve bunların Doğu-Batı, Türkiye-Avrupa kesişen havzalarındaki etkisi, Türkiye-Macaristan hukuk ilişkileri üzerine yaptığı hukuk tarihi ve karşılaştırmalı hukuk çalışmaları alanındaki uluslararası alanda tanınan çalışmaları bulunuyor.
Dr. Mehmet Genç’in Osmanlı iktisat tarihi alanındaki bilimsel çalışmaları ulusal ve uluslararası Osmanlı iktisat tarihi çalışmalarını etkilemiştir. Mehmet Genç’in katkıları, üç ana başlık altında toplanabilir. İlki metodoloji konusunda getirdiği, genelde Osmanlı tarihi, özelde Osmanlı iktisat tarihine farklı bir çerçevede bakılması gerektiği fikrini de ihtiva eden katkılarıdır. İkinci grup katkıları uzun yıllar Osmanlı Arşivinde çalışmaları sırasında elde ettiği bulgularla sağladığı katkılardır. Bunlar da kendi içinde teknik katkılar ve sistemin işleyişine ilişkin teorik ve genel katkılar olarak ikiye ayrılır. Üçüncüsü ise, çalışma hayatı boyunca kurduğu modelle de yakından ilişkili olan ve Osmanlı tarihinin ve ekonomisinin temel problematiklerini oluşturan büyük sorular üzerine geliştirdiği düşünceler ve kaleme aldığı makalelerinden oluşuyor. Bunlara ek olarak, Mehmet Genç, Osmanlı sanayisi, ticareti, iç gümrük rejimi, esnaf teşkilatı, mukataa sistemi, tekstil ticareti, kahve ve Osmanlı ekonomisindeki yeri, başkent İstanbul, İstanbul’un fethi ve ekonomik sonuçları, Osmanlı sanayisinde dönüşüm ve diğer çalışmalarında Osmanlı tarihiyle ilgili temel noktalarda pek çok problemi çözmüş, birçok tali açıklamalara imza attı.
Genel Kurul, görüşler ve temennilerin iletilmesinin ardından aile fotoğrafı çekimiyle sona erdi.
